Gemeenten verleenden vorig jaar fors minder vergunningen voor nieuwbouwwoningen. In totaal ruim 57.000, dat is 18 procent minder dan een jaar eerder. Gisteren riep minister Van Veldhoven gemeenten op zo snel mogelijk vergunningen af te geven in de huidige woningcrisis.
De daling blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over 2019. ‘Dat is verwonderlijk, gezien het tekort aan woningen dat er nu is,’ aldus CBS-econoom Peter Hein van Mulligen. Toch is het ook geen verrassing, uit kwartaalcijfers bleek al dat afgelopen jaar een stuk minder vergunningen werden afgegeven dan in 2018. Toen lag het aantal rond de 70.000, net als in 2017.
Ter vergelijking, tussen 2000 en 2008 werd jaarlijks voor gemiddeld 80.000 nieuw te bouwen woningen een vergunning verleend. Het dieptepunt lag in 2013, met slechts 27.000 vergunde nieuwbouwwoningen. De gemeente Utrecht verleende in 2019 het grootste aantal vergunningen, ruim 3300. Amsterdam volgt met bijna 2000.
PFAS- en stikstofcrisis
De bouw had vorig jaar moeite met het verkrijgen van vergunningen als gevolg van de PFAS- en stikstofcrisis. Dat meldde het Economisch Instituut voor de Bouw in januari. De problemen ontstonden nadat de Raad van State vorig jaar het Nederlandse stikstofbeleid ongeldig had verklaard. Daardoor kwamen veel bouwplannen stil te liggen. De sector kreeg ook te maken met een strenge grens aan de hoeveelheid van de chemische stoffengroep PFAS, waardoor praktisch geen grond mocht worden vervoerd.
‘Maar die uitspraak van de Raad van State was pas in mei, dus dat kan niet de enige verklaring zijn,’ nuanceert Van Mulligen. ‘Het aantal vergunningen daalde daarvoor ook al. Dat kan te maken hebben met gemeentebeleid.’ De econoom ziet ook dat bouwbedrijven te maken hebben met een personeelstekort en denkt dat ze daarom minder vergunningen aanvragen.
Snelle oplossing woningnood
Ondertussen schreeuwt de Tweede Kamer om een snelle oplossing voor de woningnood. Tijdens een groot debat gisteren over de huidige wooncrisis eisten zowel regeringspartijen als oppositie maatregelen om het tekort aan woningen eindelijk terug te dringen. Er zijn vooral betaalbare woningen nodig, was Kamerbreed te horen.
Verantwoordelijk minister Van Veldhoven erkent de crisis. Maar voor ‘bouwen, bouwen, bouwen’ is ‘plannen, plannen, plannen’ nodig, zei ze. Ze riep gemeenten en provincies om zo snel mogelijk vergunningen af te geven. En ze wil van woningcorporaties weten waarom die minder goedkope huurwoningen hebben gebouwd.
Gemeenten bouwen geen woningen
Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) moet het Rijk juist meer doen, zoals voldoende mogelijkheden voor actief grondbeleid bieden. ‘Gemeenten worden te gemakkelijk eenzijdig verantwoordelijk gesteld voor het woningtekort. Ze hebben een belangrijke rol in het realiseren van woningen, maar kunnen geen ijzer met handen breken en bouwen zelf geen woningen,’ schreef de VNG in een brief aan de Tweede Kamer ter voorbereiding op het debat.
Ik zit met name in de hoek van bezwaar en beroep bij bouwzaken. De dynamiek van het al dan niet bouwen zit vooral bij de projectontwikkelaars. Gemeenten zelf kunnen plannen maken wat ze willen, de markt bepaalt het tempo. Daarom lag het in de crisis ook direct op zijn gat. Er zijn veel gemeentelijke plannen om binnenstedelijk te renoveren b.v. bedrijfsterreintjes en kantoren omzetten naar woningbouw. Maar daar lopen projectontwikkelaars niet snel warm voor. Die bouwen liever in het weiland en dan vooral in het duurdere segment. Ik pleit voor meer ruimte voor zelfbouw van kleine en betaalbare woningen, vooral nu de bouwkwaliteit sterk aan het afnemen is wat niet zal wijzigen als de kwaliteitsborging door de bouwbedrijven zelf uitgevoerd gaat worden.