Kleine ondernemers krijgen nauwelijks meer werk dan voorheen, de bureaucratie rond aanbestedingen is toegenomen en het proces is niet doelmatiger geworden. In de praktijk krijgt de Aanbestedingswet amper handen op elkaar.
“Inkopers zien hun administratieve belasting met gemiddeld 14 procent toenemen”, staat in het onderzoek van adviesbureau Aeves, waarvoor 232 vakgenoten in de publieke sector zijn ondervraagd. Ook lezers van Gemeente.nu. De conclusie is dat de Aanbestedingswet haar doelen mist.
De nieuwe wet is van kracht sinds begin april 2013. Bij aanbestedingen moeten aanbestedende diensten hun keuzes voor procedures en leveranciers sinds die tijd beter motiveren. De economische meest voordelige inschrijving (EMVI) is verplicht. Zo zouden mkb’ers en zzp’ers meer kansen moeten krijgen, het proces doelmatiger worden en de administratieve lasten kelderen.
Vooralsnog is dat vaak niet geval, stellen de ondervraagde inkopers (zie bijlage).
“De Aanbestedingswet heeft naar mijn mening nog niet geleid tot die ‘Tsunami’ van middelgrote en kleine bedrijven die gaan deelnemen aan EU aanbestedingen”, laat een respondent van het onderzoek weten. “Wellicht gaat dit nog komen.” Bij de lokale overheid denken 1 op de 4 inkopers evenwel dat er meer klussen worden gegund aan kleinere bedrijven.
Bureaucratie
Veel ondervraagden laten weten dat de bureaucratie rond aanbestedingen is toegenomen. “Bij 74 procent van de overheidsorganisaties is de administratieve belasting van de inkooporganisatie als gevolg van de Aanbestedingswet toegenomen”, staat in het onderzoek.
“In 21 procent van de gevallen bedraagt deze toename zelfs meer dan 30 procent. Het is opmerkelijk dat van de inkoopbeleidsmakers 63 procent aangaf dat de belasting met 20 procent is gestegen; van de senior inkopers was dat 34,5 procent.”
Klachten
De ondervraagden laten weten dat 60 procent van hun organisaties momenteel een standaard klachtenprocedure hebben. Er zijn wel mensen te vinden die positief zijn over de procedures, maar het beeld is ook hier weer overwegend negatief. “De klachtenprocedure is een sprekend voorbeeld van de ‘juridisering’ van inkoop”, luidt de kritiek. “Het nodigt inschrijvers bijna uit om bezwaar te maken. Nota’s van Inlichtingen worden langer en langer, geven de respondenten in hun toelichting aan.”
Laagste prijs?
Ook de lokale overheid moet niet alleen naar de laagste prijs kijken volgens de Aanbestedingswet, maar juist “gemeenten hebben hier nog de langste weg te gaan”. Lokale inkopers stellen dat het gunnen op basis van de economische meest voordelige inschrijving in de praktijk nog niet werkt.
“Veel aanbestedende diensten houden er wel een uitgesproken mening negatieve op na. EMVI werkt niet bij Werken, is een veelgehoorde kritiek. De inschrijver met de beste offerteschrijver in dienst wint de opdracht, in plaats van de beste inschrijver.”
Is er nog goed nieuws te melden? Jawel. De implementatie van de wet is soepel verlopen. “Het baart echter zorgen dat de doelstellingen van de wet nog nauwelijks bereikt worden”, besluit het onderzoek. Een van de schrijvers van het rapport, directeur Publiek Wim Nieland van Aeves, zet daarom ter afsluiting wat aanbevelingen op een rij.
Inkopers van de publieke sector kunnen aan de slag met deze vier aanbevelingen:
- Betrek het mkb
“Overheidsorganisaties kunnen bijvoorbeeld bij elkaar te rade gaan voor het verhogen van de mkb-betrokkenheid. Zo werkt de Gemeente Utrecht hier actief aan, door het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten. Inmiddels hebben zij voor meer dan 300 mkb-ers zo de barrière om in te schrijven verlaagd.”
- Verminder bureaucratie
EMVI leidt tot meer administratieve lasten. “Het zou wel moeten zorgen voor de inkoop van kwalitatief betere producten en diensten, maar lijkt minder geschikt voor alle diensten, leveringen en werken. Vanuit het principe comply or explain kunnen aanbestedende diensten gemotiveerd afwijken van het gebruik van EMVI. Inkopers zouden vaker moeten kiezen voor explain in plaats van comply. Dat verlaagt de administratieve belasting en verhoogt de acceptatie door de budgethouders.”
- Breng procedures op orde
“Gemeenten, waterschappen en met name academische ziekenhuizen mogen nog vaart maken met de instelling van klachtencommissies. Verder blijkt uit dit onderzoek dat inkopers die de budgethouder opzoeken, een beter draagvlak bij hen weten te creëren voor EMVI dan inkopers die dat niet doen. Het nut van inkoopaccountmanagement is dus weer naar voren gekomen.”
- Kies voor contractmanagement
“Het is aan te bevelen om bij de inhuur van accountantsdiensten, de kennis van aanbestedingsrichtlijnen zwaarder mee te wegen. Dat geeft de accountant meer toegevoegde waarde. Bovendien zal dit de betere naleving van wet- en regelgeving bevorderen. Tot besluit kunnen goed contractbeheer en goed contractmanagement bijdragen aan het verlagen van de besparingsdruk bij overheidsorganisaties. Alleen dan kunnen de geprognosticeerde besparingen ook daadwerkelijk behaald worden!”
Kom naar het seminar: De Aanbestedingswet – een jaar later >>
Dagvoorzitter is Wim Nieland, ook columnist van Gemeente.nu. Inschrijvers krijgen het boek Aanbestedingswet; tekst en toelichting mee
Het is jammer dat de nieuwe aanbestedingswet per 1 april 2013 van kracht is geworden. Nu het Europees Parlement vorige maand de nieuwe aanbestedingsrichtlijn heeft vastgesteld krijgen wij over twee jaar alweer met een nieuwe wet te maken. Zo worden ondernemers en overheden in korte tijd met veel veranderingen geconfronteerd. Het is van belang dat de vertaling van de richtlijn, die voor minder administratieve lasten kunnen zorgen, op een goede manier vorm krijgt en dat de landelijke politiek ons niet met moeilijk werkbare regelgeving opzadelt…
Inhoudelijk interessant artikel. Helaas veel taalfouten. Haastige spoed…
On topic: veel MKB-ers hebben geen idee waar ze Europese aanbestedingen kunnen vinden, en al helemaal niet hoe ze erop moeten inschrijven. En mochten ze de genoemde stappen onder de knie hebben, dan zullen de meesten alsnog afhaken vanwege de enorme hoeveelheid tijd die het kost om in te schrijven. De paar MKB-ers die de moeite wel hebben genomen zullen vervolgens ervaren dat de kans op gunning zo goed als nihil is. De aanbestedende dienst zal altijd verklaren dat is gegund aan de EMVI maar zal de criteria daarvoor nooit openbaar maken. Laten we eerlijk zijn: aanbesteden en inschrijven is een spel voor de ingewijden, waarvan de spelregels alleen bekend zijn bij een select gezelschap. Geen wetgeving die daar iets aan zal veranderen.