Er wordt na de komende Europese verkiezingen streng gecontroleerd of gemeenten voldoen aan de verplichtingen voor online publicatie van de uitslagen. Zo niet, dan komt de betreffende gemeente op een openbare ‘zwarte lijst’.
De reden hiervoor is dat na de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen veel lokale overheden, ondanks herhaalde oproepen, hun verkiezingsuitslagen nog niet volledig hebben gedeeld. Sinds 1 januari 2019 zijn gemeenten wettelijk verplicht scans van de processen-verbaal van de stembureaus én van de opgaven van de burgemeester met stemtotalen van de gemeente als pdf-bestand te publiceren op de gemeentelijke website.
Openbaar
‘Mogelijk ligt dit aan het feit dat dit de eerste verkiezingen waren waar deze verplichting van toepassing was,’ schrijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer. ‘Dat neemt niet weg dat ik betreur dat veel gemeenten zich hieraan niet (volledig) hebben gehouden.’ Bij de komende Europees Parlementsverkiezingen zal ze ‘in het kader van de evaluatie en transparantie van de verkiezing een lijst openbaar maken met namen van de gemeenten die niet (volledig) hebben voldaan aan deze wettelijke verplichtingen,’ waarschuwt de minister.
Ollongren heeft gemeenten opnieuw per circulaire geïnstrueerd om zich te houden aan de genoemde wettelijke voorschriften en zal dat kort voor de verkiezing nog eens doen. Na de verkiezing gaat de bewindsvrouw controleren of publicatie heeft plaatsgevonden. Als dit niet is gebeurd krijgen gemeenten nog één kans, daarna volgt publicatie op de ‘zwarte lijst’.
Open data
Het verplicht publiceren van verkiezingsuitslagen in opendata-formaat wil Ollongren regelen in een aangekondigde wijziging van de Kieswet. Publicatie moet dan niet alleen in pdf maar ook in csv-formaat plaatsvinden. Volgens de Open State Foundation gebeurde dat na de laatste verkiezingen in slechts 85 gemeenten, ondanks dringende verzoeken van de minister. Het streven is om het wetsvoorstel eind dit jaar naar de Tweede Kamer te sturen.
We maken in Nederland regels. Overheden, burgers en bedrijven dienen zich aan die regels te houden
De procesverbalen van de verkiezingen welke nu ingescand worden voor publicatie bevatten handgeschreven aantallen etc. Hierdoor is dit totaal ontoegankelijk.
Artikel N12 lid2 van de kieswet: “De burgemeester maakt de stukken, bedoeld in het eerste lid, met weglating van de ondertekening onverwijld op een algemeen toegankelijke wijze elektronisch openbaar. Daarnaast legt hij een afschrift van de stukken onverwijld voor een ieder ter inzage op het gemeentehuis totdat over de toelating van de gekozenen is beslist.”
Hier staat dat dit een algemeen toegankelijke wijze elektronisch openbaar moet worden gemaakt.
De scans van procesverbalen voldoen dus niet aan de wet.
Indien de scans gepubliceerd worden dan dient er dus OOK een digitaal toegankelijk alternatief te worden geboden!
Prima om de verkiezingsuitslagen op de website te publiceren. Maar hoe zit het met de toegankelijkheidseisen voor het plaatsen van pdf-bestanden op de website die dezelfde overheid verplicht stelt aan alle gemeenten? De gescande stemtotalen (proces-verbalen) van de verkiezingen voldoen hier in ieder geval niet aan. Toegankelijkheidseisen verplicht, maar voor het publiceren van overheidsdocumenten knijpen we een oogje dicht?
Het wordt tijd dat minister Ollongren ook gemeenten op een lijst zet, waar geen goede invulling wordt gegeven aan de handhaving van de rijksregels, en die van de gemeenten zelf. Dit is een groter gebrek in de democratische rechtstaat dan het publiceren van de bedoelde PDF-jes.