Schoolgebouwen verbruiken vaak veel energie en hebben een ongezond binnenklimaat. Dat is te voorkomen.
Daarom bouwen steeds meer gemeenten mee aan Frisse Scholen. In die panden is volop aandacht voor isolatie en ventilatie, maar ze vragen ook om een ander bouwproces en nieuwe financieringsmethoden. Met een reeks artikelen laat Agentschap NL de succesprojecten zien. Deze week: Brede School Hoogerheyne in Heino.
In 2011 liet Agentschap NL bouwaanvragen analyseren in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hieruit blijkt dat nieuwe onderwijsgebouwen gemiddeld 25 procent energiezuiniger zijn dan minimaal is vereist in het Bouwbesluit. Een aantal scholen levert zelfs een energieprestatie die bijna twee keer beter is dan vereist. En bovendien is er ook extra aandacht voor een gezond binnenklimaat. Een zeer positieve ontwikkeling.
Bij navraag onder de meest ambitieuze bouwaanvragen blijkt dat de betreffende scholen en gemeenten hun bouwplannen daadwerkelijk uitvoeren. Dit organiseren en financieren ze op zeer diverse manieren. In sommige gevallen heeft de gemeente onderhoudsbudgetten naar voren gehaald, of samenwerking met een woningcorporatie of projectontwikkelaar gezocht. In andere gevallen financierde het schoolbestuur de benodigde meerinvestering. Voor het project in Heino sloegen meerdere partijen de handen ineen.
Faciliteiten delen
De huisvesting van de basisscholen De Dolfijn en De Gouden Emmer in Heino voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. Hetzelfde gold voor de kinderopvang en peuterspeelzaal. “De scholen waren behoorlijk verouderd en de faciliteiten sterk onder de maat”, vertelt Roger de Groot, wethouder onderwijs van de gemeente Raalte.
“Een van de scholen zat zelfs deels in semi-permanente lokalen.” Het liefst wilde Raalte de 2 scholen, kinderopvang en peuterspeelzaal onderbrengen in 1 complex. De Groot: “Een paar jaar geleden onderzochten we al de mogelijkheden om een Brede School te realiseren. Het grote voordeel is dat de organisaties optimaal kunnen samenwerken en faciliteiten kunnen delen. Voor ouders met meerdere kinderen is het ook handig als basisschool en peuterspeelzaal dicht bij elkaar liggen.”
Streven naar extra lage EPC
Eind 2008 hakte de gemeente Raalte de knoop door: de Brede School zou er komen. Als locatie koos de gemeente het gebied Hoogerheyne in Heino. Begin 2010 stelde de gemeente het budget voor een duurzame Brede School met een uitstekend binnenklimaat.
“We willen met de realisatie van deze school het goede voorbeeld geven en het belang van duurzaam bouwen onderstrepen”, legt De Groot uit. “De duurzaamheidsaspecten moeten samenkomen in een praktisch gebouw dat het onderwijs en de kinderopvang optimaal faciliteert. We zorgen ervoor dat het gebouw goed in de groene omgeving past door gebruik te maken van natuurlijke bouwmaterialen. Verder nemen we zo’n 15 duurzame maatregelen. Zo krijgt de school een sedum dak en investeren we onder meer in een nieuwe klimaatinstallatie, duurzame materialen en bewegingssensoren. Met deze maatregelen halen we een EPC van ongeveer 0,5 terwijl 1,3 de standaard is.”
Die lage EPC-waarde was ook een voorwaarde van de provincie Overijssel die meebetaalt aan het project.
Duurzaam
Bij de bouw van Brede School Hoogerheyne zijn 4 partijen betrokken: Stichting Christelijk Onderwijs Salland (SCOS), Stichting Peuterspeelzalen Raalte, Stichting KOOS en de gemeente Raalte. “Om het project te laten slagen was een goede samenwerking tussen deze partijen noodzakelijk”, vertelt De Groot. “Onder begeleiding van een projectmanager gingen ze aan de slag. Ze kregen veel eigen verantwoordelijkheid. De verschillende partijen waren enthousiast waren over het project. SCOS droeg namens de gebruikers het bouwheerschap, hierdoor konden zij een flinke stempel drukken op het ontwerp en de inrichting.”
Via een aanbesteding nam SCOS zelf een architect in de arm die veel aandacht besteedt aan duurzaamheid. In het bestek was duurzaamheid ook nadrukkelijk opgenomen. De Groot: “Doordat het bouwheerschap bij de gebruikers ligt, is er een grote prikkel om te streven naar een ontwerp met lage exploitatiekosten. Dit vraagt wel om extra investeringen in de ontwikkelfase. Van de gemeente én gebruikers. Natuurlijk had de school nog duurzamer gekund, maar het moet ook in de toekomst betaalbaar blijven. Dit project is zo uitgekiend dat iedereen die er in investeert zijn geld terugverdient door lagere exploitatiekosten.”
Meer weten?
De bouw van de Brede School Hoogerheyne startte begin dit jaar en het gebouw wordt in maart 2012 opgeleverd. Benieuwd naar het bouwproces, de financiering of de energieprestaties na oplevering? Neem dan contact op met wethouder Roger de Groot via (0572) 34 74 08 of r.de.groot@raalte.nl of met projectmanager Arjen Jansen via arjen.jansen@raalte.nl of 06 54 39 16 07.
Agentschap NL voert in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het Frisse Scholenproject uit. Het Frisse Scholenproject heeft tot doel om scholen te stimuleren minder energie te verbruiken en het binnenmilieu te verbeteren: isoleren én ventileren.
Met informatie en instrumenten ondersteunt het programma schoolbesturen, schooldirecties en gemeentelijk adviseurs onderwijs(huisvesting) in de aanpak van het energiegebruik en het binnenmilieu van scholen. Er zijn actuele cijfers, feiten en onderzoeken beschikbaar over energiegebruik, gezondheid en schoolprestaties. Kijk voor meer informatie op
Als je streeft naar een gezond binnenklimaat gaat het in eerste instantie om bewust te worden van de luchtkwaliteit gedurende de dag. Deze bewustwording realiseer je door een CO2 indicator te plaatsen met een display, stoplichtsignalering en een geluidsignaal dat klinkt bij overschrijding van 1.400ppm. De bewustwording zal leiden tot het tijdig nemen van maatregelen om te voorkomen dat de CO2-concentratie te ver oploopt. Als men is aangewezen op natuurlijke ventilatie, volstaat veelal het openen van luchtroosters en (extra) ramen. Door bewust te ventileren worden tocht en energieverspilling tot een minimum beperkt. In sommige gevallen zullen aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn om de ventilatiecapaciteit te vergroten. Indien gebruik wordt gemaakt van een mechanisch ventilatiesysteem, dan waarschuwt een CO2 indicator wanneer onderhoud nodig is, zoals het tijdig vervangen van de filters. Een CO2 indicator van SenseAir kost ? 150 ex btw en dat is een relatief geringe investering als je beseft dat het gaat om het voorkomen van gezondheidsklachten en het verbeteren van (leer)prestaties. (www.co2indicator.nl)