‘Tussen 2018 en 2025 komt de grote digitale clash’

Digitalisering bij politie en gemeenten beter integreren en meer onderdeel van het dagelijks werk maken. Daarvoor pleit de Gentse hoofdcommissaris Steven de Smet, alias De Flik. “Het moet nu.”

Dat zei hij tijdens het Jaarcongres Evenementenveiligheid van Gemeente.nu. De Smet heeft jarenlange ervaring bij de Belgische politie, als woordvoerder en hoofdcommissaris bij de politie Gent. Sinds 2014 is hij naast hoofdcommissaris de strategisch adviseur (crisis)Communicatie en Veiligheid van de Oost-Vlaamse provinciegouverneur. Beroemd en berucht in België, waar hij ook bekendstaat als ‘Superflik’.

De Smet kwam door toevallige omstandigheden in aanraking met social media. De politieman is veelgeprezen, maar heeft geen brandschone reputatie. In 2011 werd hij na rellen bij de voetbalwedstrijd België-Turkije beschuldigd van het doorspelen van vertrouwelijke informatie naar een politicus, die het lekte aan de pers. Hiervoor moest De Smet voor de rechtbank verschijnen. Het hof van beroep sprak hem vrij, maar De Smet kreeg zijn baan van woordvoerder niet terug en werd ‘gedegradeerd’ tot chef social media.

“Ik wilde niet plooien en ben er uiteindelijk sterker uitgekomen,” zegt hij hierover. “Social media werd niet als belangrijk gezien en ik ben vaak voor gek verklaard als ik het belang ervan duidde, maar in het land der blinden is eenoog koning.” De Smet hoeft niet lang te denken over een goed voorbeeld. “Een organisatie die ‘perfect’ is omgegaan met social media is Islamitische Staat. Ze hebben de gehele wereld in angst weten te brengen door de verspreiding van de onthoofdingsfilmpjes als een olievlek, of je ze nu gezien hebt of niet. Wij bleven ervan weg, social media was allemaal niks. We hadden er enkel kritiek op en lieten het terrein over aan de terroristen.”

Pleidooi

De Smet houdt dan ook een vurig pleidooi om social media en nog meer de digitalisering in het geheel bij politie en gemeenten beter te integreren en meer onderdeel van het dagelijks werk te maken. “Het moet nú. We leven in het digitale tijdperk. Het gaat zo snel en steeds sneller, alle bestaande structuren zullen uiteenvallen als ze de filosofie van het digitale tijdperk ‘vlak, samen en delen’ niet integreren. Voor de jongere generatie die ermee is opgegroeid is digitaal normaal, net zoals wij geen vragen stellen bij de werking van elektriciteit. Tussen 2018 en 2025 komt naar mijn idee de grote digitale clash. Het vraagt om een hele andere werkwijze als die generatie massaal op de werkvloer komt. De oudere generatie is er niet klaar voor en heeft soms weinig zin om er mee bezig te zijn, maar ze moeten het wel faciliteren voor degenen die er wel mee vooruit willen”, zegt De Smet die al in 2012 het boek ‘De Nieuwe Politie’ schreef over digitalisering en de opkomst van social media.

“Het kost tijd en capaciteit. Denkwijze en structuren moeten veranderen, maar op een gegeven moment wordt het onderdeel van je werkwijze en levert het ook extra tijd op. Ik hoef niks meer op te zoeken want ik krijg alles digitaal binnen. En gemeenten moeten af van het idee dat ze het per gemeente allemaal op zichzelf moeten doen. Dat gaat niet meer op, er zijn geen geografische grenzen in de digitale wereld.”

De Flik

Met zijn alter ego ‘De Flik’ is De Smet zeer aanwezig op social media. De naam is een verwijzing naar de succesvolle politieserie Flikken waarvan hij aan de oorsprong stond. Via zijn Twitteraccount krijgt De Smet bijvoorbeeld het bericht uit Nederland dat er Kalasjnikovs in een woning gevonden zijn. “Mensen denken dat ik dé Belgische politie ben,” lacht hij.  “Het bereik is ongelooflijk. Na de gebeurtenissen met oud en nieuw in Keulen was ik boos en deelde een statement in een post op facebook, die heeft in drie dagen tijd 1,7 miljoen mensen bereikt in Nederlandstalig gebied.” Het voorbeeld ondersteunt de gedachtegang dat het op social media meer om personen gaat dan om organisaties en logo’s.

“Dat is ook een omslag binnen de overheid. De ambtenaar voert uit, de gemeente moet het faciliteren. Ondersteuning en meer draagvlak voor communicatie vanuit personen in plaats vanuit de organisatie. Het verschil met België is dat Nederland sowieso veel opener is en veel meer deelt. In Nederland doet de landelijke politie het digitaal goed moet ik zeggen. Al zie je ook dat veel wijkagenten nog sterker zijn in social media. Dan moet je als baas kunnen aanvaarden dat je agent populairder is op Facebook dan de politie of je eigen persoontje. De ‘kleintjes’ in de organisatie kunnen heel groot zijn door hun eigen netwerken. Informatie wordt gedeeld door relaties en als er vertrouwen is”, bepleit de hoofdcommissaris.

Evenementenveiligheid

Overigens benadrukt de Smet dat het niet alleen om de nieuwe communicatiemiddelen gaat, maar om de hele digitale samenleving. En hoe het is veranderd door smartphones, ook met betrekking tot evenementenveiligheid en de berichtgeving hierover. De omslag in België kwam bij de Gentse feesten in 2008 toen iemand een filmpje van een brandend etenskraampje op YouTube zette. Gewoonlijk zou dat in de lokale media komen en niet veel aandacht krijgen, nu was het wereldnieuws. “Het werd veel groter gemaakt dan het was. We verloren bij evenementen de lead in berichtgeving naar media.”

Terrorisme

En hoe zit het met terreurdreiging? “Als je je evenement goed voorbereid zitten de onderdelen veiligheid, social media en terrorisme al in het plan. De dreiging is ook niet nieuw, in 1999 hadden we de GIA-dreiging (het Algerijnse GIA dreigde met aanslagen op Belgische en Franse feestdagen –red). Juist door alle aandacht en angst de laatste jaren panikeert men.”

Om de extra beveiliging die nodig is door het dreigingsniveau op te vangen heeft de Smet vooral een offline oplossing: “Er wordt steeds meer politie ingezet op evenementen. Maar het grootste deel, ook steeds meer gemeentefeesten, is in commerciële handen. Dan ben je als organisatie ook verantwoordelijk voor de veiligheid en moeten dat geen overheidskosten worden. Beveiliging kun je extern inhuren als functioneel onderdeel van een evenement net als crowdmanagement bijvoorbeeld. Juist in tijden van terreur is de politie hard nodig op andere gebieden. Er wordt vaak neerbuigend gedaan over bewakers en beveiligers, daar kan ik niet tegen. Je moet elkaar juist versterken in de veiligheidsketen. Het kan onder de paraplu van de politie, maar niet uitgevoerd door politiemensen.”