De gemeente Groningen houdt op 21 maart tijdens het referendum over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten een proef met het tellen van stemmen. In vijf stembureaus telt de gemeente de stemmen niet alleen met de hand, maar ook met een nieuw ontwikkelde applicatie.
Blockchaintechnologie
De gemeente Groningen werkt hiervoor samen met adviesbureau Berenschot en technologiepartner LAB15 en heeft een applicatie ontwikkeld die gebruik maakt van blockchaintechnologie. Met de proef wil de gemeente onderzoeken of deze nieuwe technologie de transparantie en betrouwbaarheid van het stemproces kan vergroten. Het zou bijvoorbeeld menselijke fouten of fraude kunnen voorkomen. Daarnaast biedt het ook de mogelijkheid om het stemmen inzichtelijk te maken. Het aantal stemmen is direct digitaal te volgen (zonder dat dit gevolgen heeft voor de privacy van de stemmer).
Over de pilot
De pilot wordt gehouden tijdens het stemmen voor het referendum; vanwege de gemeentelijke herindeling zijn er op 21 maart geen gemeenteraadsverkiezingen in Groningen. Tijdens de proef worden de stemmen ‘geschaduwd’: het echte stemmen gebeurt nog gewoon op papier. Wie op een van de vijf verschillende stembureaus waar de proef wordt gehouden zijn stem uitbrengt, merkt er vrijwel niks van. Het stembureau scant alleen de QR-code op de stempas een keer extra. De applicatie houdt precies bij wanneer een stempas wordt gescand. De stemmer blijft daarbij anoniem. Een uitgebrachte stem is dus niet tot een identiteit of het tijdstip van stemmen te herleiden.
Experiment met stemmen tellen
In 22 andere gemeenten, zoals Rotterdam, Zaandam en Assen, wordt een experiment gedaan met het anders tellen van stemmen. Zodra de stembureaus gesloten zijn, tellen de medewerkers van de kieslokalen alleen de stemmen per partij en nog niet per kandidaat. Dat leidt tot een voorlopige uitslag, die op de verkiezingsavond zelf bekend wordt gemaakt. Een dag later telt een nieuwe ploeg hoeveel stemmen elke kandidaat heeft gekregen.
Wel of niet digitaal stemmen?
Het onderwerp stemmen, en vooral de manier waarop, kwam bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar regelmatig op. De meeste gemeenten wilden het stemmen met potlood en het handmatige tellen het liefst zo snel mogelijk inruilen voor een vorm van digitaal stemmen en elektronisch tellen, zo bleek uit een enquête van de NOS.
Maar voor elektronisch stemmen bij verkiezingen zou een investering van 260 tot 365 miljoen euro nodig zijn, schreef oud-minister Plasterk vorig jaar aan de Tweede Kamer. Hij zag ook veiligheidsrisico’s. Plasterk was daarom niet te spreken over de plannen die de gemeenten Almelo, Emmen, Hollands Kroon, Molenwaard en Lingewaard hadden voor proeven met stemmen via een app. Hij wees erop dat de wijze waarop gestemd wordt in wet- en regelgeving moet zijn verankerd en de gemeenten dit dus niet zelf kunnen bepalen.
