Circa 5000 publieke organisaties kopen allemaal hetzelfde in. Het Rijk wil dit centraliseren, maar kennisnetwerk NEVI en veel inkopers zien meer in het Portugese model van werken met raamcontracten, bleek tijdens het International Supply Management Congress.
“Wat is het doel van de inkopen?” Dat moet volgens de
wethouder Ruimtelijke Ordening van Alphen aan den Rijn, Stan Lyczak, de leidende vraag
zijn. “Gaat het binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning om een rolstoel? Nee. Het
gaat erom iedereen te laten meedoen in de maatschappij. Helaas gaat het bij
veel gemeenten nog steeds om de uitvoering; niet om het doel.”
Geen voorwaarden
Lyczak pleit voor inkopen zonder voorwaarden. Is die nieuwe
Aanbestedingswet dan wel nodig? “Eigenlijk niet, maar anders zijn twee A4’tjes
voldoende.” Voor de bouw van het nieuwe stadhuis in zijn gemeente, heeft Lyscak er
bewust voor gekozen niet precies te bepalen wat er moet gebeuren en gezocht naar
leveranciers die helpen een maatschappelijk doel te bereiken.
Over de verhouding tussen bestuurders en ambtenaren: “Wij
moeten niet twee keer hetzelfde doen. De raad signaleert een probleem, stelt
prioriteiten en de ambtenarij voert het uit.”
Tien miljard
Kan de overheid tien miljard besparen door anders
in te kopen? Wel volgens NEVI, wat zij ondermeer baseert op de manier van werken in
Portugal, maar ook – op een wat andere manier – in Engeland en de Verenigde Staten. Dat
de Nederlandse overheden miljarden kan besparen op de inkoop is overigens een
conclusie die afkomstig is van wetenschappers en Chief Procurement Officers van de private
sector.
Enfin, hoe werkt dat in Portugal? Paulo Magina werkt voor
het nationale bureau voor publieke inkoop in Portugal, waar ze werken met
enkele honderden raamcontracten, die weer zijn onderverdeeld in subcategorieën.
Kleine contracten, waardoor ook het MKB meer kansen krijgt.
Binnen de landelijk gestelde kaders werken steeds meer
gemeenten mee aan deze manier van werken. Ging dit zonder slag of stoot. “Nee”,
volgens Magina. Het duurde een jaar of twee voordat het grootste deel van de
aanvankelijke weerstand was doorbroken. Het gaat vooral om producten, maar het
bureau werkt momenteel ook aan een raamcontract voor consultancy.
Vrijwillig
Meedoen is vrijwillig en gratis. De leveranciers betalen
voor de raamcontracten. Het landelijke bureau doet geen belofte, maar neemt een
te verwachten volume van de inkopen op in de tender. De contracten worden na
twee tot vier jaar aangepast. Het proces gaat sneller, wat geld scheelt. Alles
wat met inkopen te maken heeft, gebeurt trouwens digitaal.
Door de kaders krijgen inkoopexperts een invuloefening, wat
anders is dan het standaardiseren van het proces. Tijdens het congres van NEVI
gaf een medewerker van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan dat zij bezig
zijn het proces te standaardiseren. Dit kreeg de handen van aanwezige de inkopers niet op
elkaar.
Ook wethouder Lyczak werd niet vrolijk van dit plan. “De
VNG heeft geen verstand van inkopen”, stelde Lyczak. “Ze vragen je altijd hoe
dat werkt in de praktijk. Om hun bestaansrecht te bewijzen komen ze om de
zoveel tijd met nietszeggende rapporten, die ik dan negeer. Ik heb ze niet
nodig. Wij wijken af van de regels van de VNG. Standaard.”
Regels en procedures zijn er vooral zodat inkopers kunnen
wegduiken in de loopgraven van wetgeving, meent de wethouder, wat door veel mensen uit
de praktijk werd onderstreept. “Er gaan dingen fout, dat kan. Als inkoper moet je lef
hebben”
Lees meer over inkoop en aanbesteden:
