Kennis verspreiden onder ambtenaren en inwoners, een modelverordening en zelfs een wijziging van de Gemeentewet. Met deze en andere maatregelen wil minister Ollongren van Binnenlandse Zaken het ‘right to challenge’ een stap verder brengen.
Het right to challenge moet bewoners in staat stellen gemeentelijke taken over te nemen als zij denken het slimmer, beter, goedkoper of anders te kunnen. ‘Een sterke lokale democratie heeft inwoners die betrokken zijn bij de vraagstukken in hun gemeenschap. Dit was altijd al belangrijk, maar wordt belangrijker gezien de grote maatschappelijke opgaven die op inwoners afkomen, zoals de energietransitie, de overgang naar aardgasvrije wijken en de komst van de Omgevingswet,’ schrijft Ollongren aan de Kamer.
Streven naar verdubbeling
Het kabinet wil daarom dat meer gemeenten hiermee aan de slag gaan. ‘Er wordt naar gestreefd om het aantal gemeenten naar boven te brengen tot 75 à 100, waarmee het aantal in deze kabinetsperiode wordt verdubbeld,’ zei premier Rutte eerder in een Kamerdebat over het instrument dat ook volgens het regeerakkoord moet worden bevorderd.
Daar lijkt al vaart in te zitten, Ollongren schrijft dat 75 lokale overheden er inmiddels op een of andere manier mee bezig zijn. Dat is nog wel rijp en groen door elkaar. ‘Hoewel veel gemeenten aan de slag zijn met right to challenge, hebben de meeste gemeenten nog geen concrete uitwerking aan de ambitie gegeven. Voor inwoners van de meeste gemeenten is het lastig om een alternatief voorstel in te dienen voor de uitvoering van collectieve voorzieningen in hun directe omgeving.’
Adviseur op pad
‘Opschalen en uitbreiden’ is dan ook een van de speerpunten van het nieuwe beleid. Naast voorlichtingsmateriaal en bijeenkomsten worden er – vanuit de Vereniging van Nederlandse Gemeenten – ‘ervaren adviseurs’ ingezet om zowel gemeenten als inwoners te informeren over de mogelijkheden.
Specifiek richting gemeenten onderneemt de minister ook actie ‘om de ontplooiing en
uitvoering van bewonersinitiatieven soepel te laten verlopen’. Zo kunnen gemeenteambtenaren straks terecht op het digitale leerplatform lokale democratie om zich bij te spijkeren op dit gebied. Eind 2019 moet er ook een modelverordening van de VNG liggen die gemeenten ondersteunt. Die ‘voorziet het instrument van een concrete aanpak die vooralsnog ontbreekt’.
Wijziging Gemeentewet
De minister kondigt tevens een aanpassing van de Gemeentewet aan. Daarmee geeft ze uitvoering aan een Kamermotie die opriep tot uitwerking van een right-to-challengeregeling. De huidige verplichting voor gemeenten om een inspraakverordening op te stellen, gaat hierbij op de schop. Door modernisering ‘kan de inspraakverordening worden verbreed naar een participatieverordening, die ook ziet op de betrokkenheid van inwoners in de fase van de uitvoering van beleid’.
