OpinieToekomstige advieswereld bevolkt door ZZP’ers?

De advieswereld blijft nog jaren schudden op haar grondvesten. Komen de grote bureaus terug of is de toekomst aan kleine zelfstandigen?

– COLUMN – Peter Castenmiller

Circa 25 jaar geleden werd ik voor het eerst ‘commercieel beleidsonderzoeker’. Het personeelsbestand van het bedrijf waar ik in dienst trad was in het jaar daarvoor geëxplodeerd, van 20 naar 100 werknemers. Ik ben daar maar één jaar gebleven, omdat gaandeweg bleek dat de interne organisatie niet voorbereid was op deze onstuimige groei.

Maar goed, het bedrijf heeft uiteindelijk wel de groeistuipen doorstaan, en daarmee toch de toon gezet voor de grote onderzoeksbureaus, met glitterkantoren, leaseauto’s, honderden werknemers en een tariefstructuur waarbij de hoogsten in de piramide meer dan 2000 euro per dag konden, om niet te zeggen moesten, vragen.

Crisis

Ondertussen zit de wereld van beleidsonderzoek en –advies al een jaar of drie in een crisis. Bedrijven zijn door middel van fusies en overnames bij elkaar gaan schuilen in de hoop overhead te verminderen. Er wordt gereorganiseerd en afgeslankt en menig bedrijf staat te koop. Vooralsnog is er weinig aanleiding om te veronderstellen dat deze crisis spoedig ten einde zal zijn.  

Bovendien is er sprake van een koude sanering. Er worden nauwelijks nieuwe mensen aangenomen en menigeen wordt aangemoedigd om voor zichzelf te beginnen. Een bijzonder effect daarvan is dat het leger van de ZZP’ers fors groeit. Deze ZZP’ers werken met een andere tariefstructuur, en ondergraven daarmee nog eens extra de concurrentiepositie van de grote bedrijven.

Schaalvergroting

De schaalvergroting onvermijdelijk, 25 jaar geleden. Een goed functionerende infrastructuur, met computers, databases, software en ondersteuning was vrijwel onbetaalbaar. Je kon niet werken zonder ICT-ondersteuning of zonder mensen die via telefonische of schriftelijke enquêtes de data verzamelden. Twintig jaar lang zijn de opdrachtgevers in overheidsland bereid geweest om de kosten van die groei en schaalvergroting op te brengen. Dat is voorbij.

Ondertussen beschikt iedereen over krachtige PC’s, met werkende, betaalbare en betrouwbare software. Relevante onderzoeksdata (meer en meer ‘open data’) zijn via allerlei internettools te vergaren. ZZP’ers kunnen zowel in kwaliteit als in kwantiteit nu veel beter dan toen concurreren tegen de grote bedrijven. 

Toekomst?

De crisis in de advieswereld is nog lang niet ten einde. Ik ben benieuwd naar de structuur van de markt over vijf jaar. Zullen de grote bureaus zich herstellen? Of is de toekomst aan de kleinschaligheid?