Misschien gaat er bij de datum van 1 juli niet direct een belletje rinkelen. Maar het is een belangrijke datum voor de Regionale Energie Strategie (RES). Versie 1.0 hiervan moet dan zijn vastgesteld en de uitvoering gaat van start.
Ongetwijfeld heeft u in 2020 in de gemeenteraad en met stakeholders gesproken over de concept-RES. Mogelijk zijn er wensen en bedenkingen bij ingediend. Maar heeft de gemeenteraad al afgesproken welke stappen volgen tot de vaststelling van de RES 1.0? Heeft u zicht op de belangen van de stakeholders en de wijze waarop zij bij de besluitvorming over en zeker bij de uitvoering van de RES worden betrokken?
Meervoudige democratie
Gemeenteraden zijn gewend aan complexe besluitvormingsprocessen. Er wordt steeds meer samengewerkt, waardoor kaderstelling en controle niet alleen door de eigen gemeenteraad plaatsvindt maar door de raden van alle deelnemers samen. Onderlinge afstemming, in bestuurskundig jargon meervoudig besturen, is dan noodzakelijk. De afgelopen jaren is daarmee veel ervaring opgedaan, mede naar aanleiding van het rapport Wisselwerking van de Raad voor het Openbaar Bestuur.
De complexiteit bij besluitvorming over de RES is echter groter dan normaal. Immers de RES moet niet alleen worden vastgesteld door de gemeenteraden in de regio maar ook door Provinciale Staten en het algemeen bestuur van het waterschap (in sommige RES-regio’s meerdere waterschappen). Daarnaast zijn er ongebruikelijk veel andere stakeholders bij de RES betrokken, zoals netwerkbeheerders, energiecoöperaties, inwoners, bedrijven en milieuorganisaties. Dit vraagt niet alleen om meervoudig besturen, maar zeker ook om meervoudige democratie.
Elkaar informeren
Om het meervoudig besturen goed vorm te geven kun je raadsgriffiers, statengriffiers en bestuursadviseurs van het waterschap vragen om gezamenlijke beeldvormende en oordeelsvormende bijeenkomsten te organiseren. Hierin kan besproken worden op welke wijze de RES geagendeerd wordt, hoe besluitvormingsprocessen binnen raden, staten en waterschappen op elkaar worden afgestemd en hoe je elkaar als volksvertegenwoordigers informeert over voorgenomen moties en amendementen.
Ook kunnen tijdens deze bijeenkomsten gevoelens over de voorgestelde RES 1.0 met elkaar worden gedeeld. Je kunt ook overwegen een gezamenlijke regiocommissie in te stellen met daarin raadsleden, statenleden en waterschapbestuurders.
Gehoord voelen
Hiermee ben je er echter nog niet. De energietransitie is een van de grootste uitdagingen voor de lokale democratie. De besluiten hebben grote impact op het dagelijks leven van Nederlanders en kunnen alleen slagen als die bewoners betrokken zijn, zich gehoord voelen en gerepresenteerd weten.
Omdat uitvoering van de RES onmogelijk is zonder medewerking van bedrijven, instellingen en belangenorganisaties, is het nodig de democratische vormgeving van het RES-proces te verrijken met elementen van de polderdemocratie. Omdat polderpartners vaak regionaal zijn georganiseerd en een meer inhoudelijke focus hebben, kunnen zij tevens voorkomen dat lokale belangentegenstellingen te zeer gaan domineren. Hiermee zijn echter nog steeds niet alle belangen vertegenwoordigd. Daarvoor zijn ook vormen van participatieve democratie nodig. Niet alleen bij de besluitvorming die nu aanstaande is maar zeker ook bij de uitvoering.
Burgertop
Participatieve democratie kunt u op verschillende manieren inzetten: inwoners kunnen in de gelegenheid worden gesteld om zelf rechtstreeks een inbreng te leveren voor de RES 1.0, bijvoorbeeld in de vorm van een burgertop met een door loting geselecteerd panel. Bij de uitvoering kun je alle stakeholders betrekken door mogelijkheden te bieden voor rechtstreekse deelname in projecten voor windmolens of zonneparken. Hiermee komen de lusten ook terecht bij de mensen die in de buurt wonen.
Wim Voeten is raadsgriffier in Etten-Leur.
Geef een reactie