OpinieMarktplaats: het gat in de markt?

Op een marktplaats komen vraag en aanbod bij elkaar, maar het is een middel. Geen doel op zich.

– VISIE – Marc Prins

Het waren de Romeinen die de markt in Nederland introduceerden: het

Forum Mercatum, een plaats waar kopers en verkopers elkaar ontmoetten en handel

dreven. De marktplaatsen in de hoofdsteden vormden vaak het toneel van

commerciële, politieke, religieuze en soms militaire activiteiten.

De eerste

officiële stadsmarkt in Nederland werd rond 1040 in Zwolle gevestigd. Om alles

in goede banen te leiden werden er ten slotte marktrechten uitgegeven. In de

twaalfde eeuw kregen kerken het recht jaarmarkten te organiseren. Daarna werd

het meer en meer aan gemeenten overgelaten. Tot op de dag van vandaag werken de

markten met een stelsel van vergunningen. Zonder gemeentelijke verordening kan

een koopman niet zijn waren aan de man brengen.

Marktplaats

Wanneer tegenwoordig het woord ‘marktplaats’

gegoogeld wordt, levert dit maar liefst meer dan tweeënveertig miljoen treffers

op. Het begint met het aanprijzen van nieuwe en tweedehands waar op Nederlands

meest bekende handelssite. Daarna volgt een eindeloze reeks met verschillende

sites variërend van auto’s, kleding, boten tot gemeenten die allemaal hun

spullen aan de man willen brengen.

Ja, ook gemeenten en ZBO’s prijzen hier hun

waar aan. ‘Interessante opdrachten voor externe specialisten die …’ of:

“Gezocht, senior inkoopspecialisten die …’ Binnen de overheidsinkoop neemt

het aantal marktplaatsen hand over hand toe. Een nieuwe rage die onstuitbaar

lijkt. Maar net als in de oude middeleeuwen, neemt de behoefte aan regulering

steeds meer toe.

Aanbestedingen

Voor organisaties die hun inkoopzaakjes minder op

orde hebben, is de marktplaats een nieuwe vluchthaven geworden. Rechtmatigheid

wordt gemakkelijk omzeild onder het mom van optimale concurrentiestelling via

de marktplaats. Niks geen inkoopstrategie op complexe segmenten. Geen

gecompliceerde, langdurige Europese aanbestedingen meer met verstikkend weinig

voorkeursleveranciers als uitkomst. Iedere opdracht wordt openbaar gemaakt en

de te selecteren kandidaat is bij voorkeur onderhands benaderd.

Jawel, vaak

meer dan bittere noodzaak. Hoe selecteer je anders het ideale cv uit vijftig of

honderd aanmeldingen?

Over de efficiency en afhandeling is iedereen even

lyrisch. Alles digitaal en als het even kan wordt het ‘business process’ mee

geoutsourced. Dat betekent in sommige gevallen letterlijk dat de aanbestedende

dienst pas de laatste vijf cv’s ziet. De rest is gescreend en teruggebracht

door goedwillende business procesbegeleiders van de platformleverancier. Op

grond van welke criteria doet er dan nauwelijks meer toe. Door de grote aanwas

van kandidaten lijkt zelf doen geen optie meer.

Processen

De marktplaats is een goed inkoopinstrument om grip

te krijgen op een lastig segment binnen inkoop, de externe inhuur. Het is geen

doel op zich, maar een middel. Zoals met alle outsourcingsvraagstukken, moet er

vooraf veel werk verzet worden in de optimalisering van de processen. Het

ontslaat inkoopafdelingen niet van de plicht te zorgen voor een goed en

rechtmatig inkoopproces binnen de eigen organisatie. Zonder dat verwordt de

marktplaats tot een vrijmarkt zonder regels en afspraken. Daar kan voor

overheden geen sprake van zijn.

Misschien wordt het tijd voor spelregels en een

nieuw vergunningenstelsel, alvorens overheden met hun externe capaciteitbehoefte

de markt op gaan?

Marc Prins is Managing Director publiek bij

DPA Supply Chain in Amsterdam.

Volg Gemeente.nu via Twitter.