Noem het 2.0 of noem het de netwerkmaatschappij: er is iets aan het veranderen in de wereld, waarbij een herdefiniëring van onze taak als overheid hoort. Maar hoe gaan we dat vormgeven?
– COLUMN – Robert Vos
Een groot
probleem is dat we niet precies weten wat er van ons gevraagd wordt. Er is geen
blauwdruk voor die nieuwe rol en als die er wel was, zou deze verschillen per
gemeente. Wie ik ook spreek; buren,
collega’s, vrienden: het prioriteitenlijstje verschilt enorm! Hoe zijn wij daarmee
omgegaan?
Vorige week is de virtuele gemeente geïntroduceerd op Gemeente.nu en
ik hoop dat veel van de lezers enthousiast zijn geworden over de mogelijkheden.
Ik kan me wel voorstellen dat er veel vragen zijn over de praktische invulling
van een virtuele gemeente aangezien dat lastiger is dan het simpelweg
schetsen van het concept. Deze terugblik laat het zien.
Juni 2010:
een groep van pas afgestudeerden krijgt
een gezamenlijke opdracht: “Zorg ervoor dat er op de kortst
mogelijke termijn een effectieve organisatie ontstaat welke in staat is de
dienstverlening aan de burger op een moderne manier vorm te geven, gebaseerd op
de laatste inzichten. Dit dient tegen de laagst mogelijke kosten gerealiseerd
te worden met behulp van ICT.”
Ouderwets
De opdracht betekende in onze ogen in eerste instantie het opstellen van beleid
voor elk van de afzonderlijke afdelingen, maar al snel kwamen we erachter dat
die 'ouderwetse' aanpak ons niet goed paste. Vraagstukken worden
complexer, de overheid moet flexibeler zijn en klantgerichter opereren. Dat
betekent concrete resultaten behalen, zo efficiënt mogelijk met de beschikbare
middelen omgaan, continue oriëntatie op de toekomst, kansen en bedreigingen
afwegen.
Het is niet eenvoudig om aan alle eisen te voldoen en het is al
helemaal niet eenvoudig om te bepalen welke koers de juiste is. We leven in een
tijd waarin de hele wereld mee kan kijken en die openheid kan alleen omgezet
worden in iets positiefs als we die openheid nuttig gebruiken.
Eindverantwoordelijk zijn betekent niet dat de gemeente als enige schuldig is
als er zaken fout gaan.
Gemeenten moeten in staat zijn om inzichtelijk te maken
hoe de verhoudingen liggen en de organisatie moet de mogelijkheden om daar
duidelijk over te zijn ondersteunen.
Verantwoordelijkheden
De verantwoordelijkheden van gemeenten zijn in de loop der tijd steeds
groter geworden terwijl de zeggenschap langzaam maar zeker minder is geworden.
Hoe waarborg je kwaliteit met dat gegeven in het achterhoofd?
Door eerst op een
hoger abstractieniveau naar de problemen te kijken werd duidelijk dat gemeenten
een aantal belangrijke veranderingen moeten ondergaan. Daarnaast hebben we
samen met o.a. beleidsmedewerkers, afdelingshoofden en samenwerkingsexperts een
poging gedaan om de middelen die nodig zijn om de omslag te maken in kaart te
brengen.
Sociale media zijn bijvoorbeeld prachtig, maar je moet ze wel goed
inzetten. Nadenken over burgerparticipatie is een mooi streven, maar de
succesvolle praktijkvoorbeelden zijn schaars. Alle vragen hebben gezamenlijk
geleid tot het ontwerpen van een nieuw organisatiemodel.
Een model dat toestaat dat we flexibeler handelen, afdelingen achterwege laat,
helder inzicht geeft in processen en bovenal in potentie voldoet aan de eisen
die vanuit de samenleving gesteld worden aan de gemeente van de toekomst:
transparantie, flexibiliteit en efficiëntie.
Radicaal anders
Een veranderende
maatschappelijke context vraagt een aantal radicale veranderingen van gemeenten
en schuiven en draaien op details is slechts symptoombestrijding. Iedere
afdeling zou haar taak opnieuw moeten definiëren en daar een nieuwe werkwijze
aan moeten koppelen. Dit model is daarin slechts een begin, maar het sleutelt
aan de kern van wat we doen: het verlenen van een dienst aan de mensen waarvoor
we werken. Wat dat eist van een organisatie?
Doorzettingsvermogen,
uithoudingsvermogen en bovenal moed. De moed om helder te zijn over de
problemen, te praten over dilemma’s en vooral de moed om kwetsbaarheid te
tonen. De ruimte tussen de gemeente en de samenleving is groot en wordt alleen
kleiner als we van elkaar snappen wat we doen, maar daarover volgende week
meer.
Meedoen met de tweede, virtuele gemeente Steebeek? De groep is hier te vinden >>
Meer uitleg over de gemeente Voortwaerts en leren door simulatie:
