Vier voordelen van normalisering rechtspositie

Kamerleden die voorstander zijn  noemen vier praktische voordelen van hun initiatiefwet, en een principiële reden voor hun inzet op dit punt. 

| Dit artikel is een herpublicatie, eerder gepubliceerd op 14 januari 2014|
“Mensen vragen me soms: is dit het grootste probleem?” begint Tweede Kamerlid Eddy van Hijum over zijn initiatief waarover vanmiddag wordt gestemd in Den Haag. “Nee, zeg ik dan. Ik zet me ook in voor andere, grotere problemen.” Dus waarom moet de normalisering van de rechtspositie door de Kamer? “Het is een laatste en logische stap”, aldus van Hijum.

Vogelvrij?
“Het is om te beginnen een principieel verhaal”, zegt het Kamerlid van het CDA. “We hebben al tientallen jaren te maken met een gelijkschakeling van het private en publieke arbeidsrecht. Het initiatief is de consequentie van dat proces. We zijn er dus niet op uit om ambtenaren te pesten of zelfs vogelvrij te verklaren, zoals de vakbond beweert.”

Medewerkers van overheden blijven beschermd tegen oneigenlijk ontslag, benadrukt van Hijum. Als een ambtenaar het veld moet ruimen om een politiek spelletje dan zou dat een ontslag op basis van willekeur betekenen en dat is ook zonder eenzijdige aanstelling bij wet verboden. “Daarvoor blijf je beschermd.”

Voordelen
Dan de voordelen. “Een modern personeelsbeleid is momenteel moeilijk te voeren”, zegt Van Hijum. “Toch willen we graag de juiste man of vrouw op de juiste plek. Dat wordt eenvoudiger als de wet van kracht is. Daarom is de VNG hier bijvoorbeeld een voorstander van.”

Een ander voordeel is het verminderen van juridisering rond procedures rond arbeidsrechten, hoewel dat nog te bezien valt. Ook in het private arbeidsrecht zijn immers bezwaar- en beroepsprocedures opgenomen. Het is een voorbeeld van de gelijkschakeling tussen de publieke sector en het bedrijfsleven.

De wet zal helpen wat bureaucratie weg te werken, denkt de initiatiefnemer. “Rechten hoeven dan niet meer te worden vertaald naar de publieke sector.” Dat het volgens Van Hijum bestaande onbegrip over de verschillen tussen de sectoren hiermee afneemt is ook mooi meegenomen.

Kosten
De kosten van de voorgestelde wijziging zijn lastig in te schatten. Van Hijum houdt het op 50 tot 180 miljoen euro tegen de jaarlijkse opbrengsten van 7 tot 22 miljoen. Na twee tot “enkel jaren later” is de operatie dan terugverdiend.

Eerder werd begin 2015 genoemd als het omslagpunt. Van Hijum denkt evenwel dat het wat later zal worden: “Uiterlijk 2017.”

Wat verandert? “Ambtenaren krijgen een preventieve ontslagtoets en een ontslagvergoeding”, is het antwoord. “Of de bovenwettelijke WW verdwijnt, is de vraag. Dat is onderdeel van een cao. Daar gaan werkgevers en vakbonden over. We gaan in beginsel uit van een neutrale omzetting. Het is mede aan de vakbonden om de toekomstige situatie in te vullen. Dat zullen ze ook wel doen, maar eerst maken ze mensen bang. De vakbond voert hier een achterhoedegevecht.”

Salaris
Nu we het toch over cao’s hebben. Veel ambtenaren willen graag weten of ze marktconform zullen worden betaald, waarmee ze met marktconform meer salaris bedoelen. “Dat is een onderwerp voor de cao-tafel”, zegt Van Hijum. “Overigens vind ik niet dat de overheid slecht betaalt als je kijkt naar het middenkader, zeker als je de secundaire arbeidsvoorwaarden meeneemt. Bij de top is het wel een ander verhaal. Daar geldt de Balkenendenorm.”

Het moet er volgens Van Hijum eigenlijk over gaan hoe de overheid een aantrekkelijke werkgever is. Oud-ambtenaar Steven van Weyenberg beaamt dit. Op de ministeries van Economische en Sociale Zaken was hij niet echt bezig met zijn rechtspositie als ambtenaar. Als Kamerlid voor D66 werkt hij samen met Van Hijum om meerderheden te vinden voor de initiatiefwet.

“Voor ambtenaren betekent dit vooral dat het arbeidsrecht uit het Burgerlijk Wetboek, en dus ook het burgerlijke ontslagrecht, op hen van toepassing zal worden”, vult Van Weyenberg aan. “We verwachten dat dit leidt tot een vermindering van de juridisering in de arbeidsverhoudingen bij de overheid. Verder zal de wetswijziging de mobiliteit tussen overheid en bedrijfsleven stimuleren.”

Ambtenarenwet
“De aparte status van ambtenaren ligt vast in de Ambtenarenwet”, benadrukt het Kamerlid. “Natuurlijk blijft ambtenaar een bijzonder vak.”

Vakbond Abvakabo FNV laat weten minister Ronald Plasterk voor de rechter te dagen als hij de initiatiefwet niet met de bond bespreekt. “De politiek mag niet zomaar eenzijdig ingrijpen in de rechtspositie”, laat voorzitter Corrie van Brenk van Abvakabo FNV weten middels een persbericht.

“De politiek gaat tegen de regels in door met dit wetsvoorstel. Net zoals ze zich al jarenlang bemoeien met de ambtenarensalarissen en doodleuk in verkiezingsprogramma’s opschrijven dat 20 of 30 ontslagen van de ambtenaren ontslagen kan worden. Het moet echt afgelopen zijn met deze anti-overheidsobsessie van de politiek.”