• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners Gemeente.nu
    • Centric
    • Segment
    • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)
    • Sdu VIND
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Betrouwbare informatie – waar een raadslid op kan letten

4 februari 2019 door Kees Duijvelaar

Een model geldt als een reductie van een complexe situatie. In de politieke arena, in de media, in de rechtszaal en in academische kringen bedient men zich van rapporten, statistieken, modellen en algoritmes om een ander te overtuigen, de publieke opinie te beïnvloeden, of een toekomst te voorspellen. Hoe kunnen we weten of die rapporten, statistieken, modellen en algoritmes ‘waar’ zijn, of vanuit een bepaald belang of met een bepaalde bedoeling zijn geschreven of geconstrueerd?

Een paar voorbeelden. New Economy was eind jaren negentig een optimistische stroming in de economie. Economische mechanismen zouden zodanig onder controle zijn dat we voor recessies en economische crises nooit meer hoefden te vrezen.

Prof. Bas van Bavel beschrijft in De Onzichtbare Hand hoe open markten door de eeuwen heen tot bloei zijn gekomen en ook weer zijn ingestort. Zijn analyse begint in Irak rond 500 na Christus. In die tijd was er nog geen openbare bibliotheek, Nationaal Archief, CBS of SCP. Hoe volledig en betrouwbaar waren de bronnen waar Van Bavel uit heeft geput? Als zijn theorie klopt, dan staat de vrijemarkteconomie op instorten.

Klimaatdeskundige Ap Cloosterman onderzocht het effect van CO2 op ons klimaat. Met tijdreeksen die honderdduizenden jaren teruggaan, laat hij zien dat CO2 in onze atmosfeer betrekkelijk constant is en van weinig invloed op de opwarming van de aarde. Zijn tijdreeksen onderbouwen de stelling dat afkoeling van de aarde de komende decennia waarschijnlijker is dan verdere opwarming.

De Israëlische filosoof Yuval Hoah Hariri beschrijft en voorspelt in Homo Deus dat de samenleving steeds beter bestuurd wordt door artificiële intelligentie, door algoritmes die uit ‘big data’ nieuwe, soms heel verrassende, verbanden ‘aantonen’. Die verbanden bepalen vervolgens het (bij)geloof en het gevoel van grote groepen mensen en hun politiek, sociaal en economisch handelen.

Een groot maatschappelijk probleem

Met zijn DWDD-televisieoptredens bereikt Robbert Dijkgraaf een breed publiek. In zijn college over informatie stelde hij dat de hoeveelheid data binnen enkele jaren exponentieel zal groeien tot de niet te bevatten omvang van één yottabyte (1024). Dat, gevoegd bij de snelle ontwikkeling van zeer geavanceerde, verklarende en voorspellende modellen en algoritmes, biedt onze samenleving enorme kansen. Maar maakt haar ook bevattelijker voor virussen en ‘nepnieuws’. Denk daarbij niet alleen aan kwaadwillende Russen. Ook journalisten, opinieleiders, politici en zelfs wetenschappers kunnen ons met hun data, modellen en algoritmes op het verkeerde been zetten. Wellicht onbewust en onbedoeld. Maar vaak vanuit een bepaald belang of een bepaalde opinie.

Risico’s

Internetpionier Marleen Stikker hield onlangs bij de VNG een lezing waarmee zij een volle zaal gemeentebestuurders voorhield dat zij deze risico’s van de informatiesamenleving enorm onderschatten. Zelfs in de grootste gemeenten is er niemand te vinden die het ICT-terrein volledig overziet. Het probleem begint al bij de alfa’s en de bèta’s die geen gemeenschappelijke taal spreken en elkaar ‘dom’ vinden. Maar zich niet afvragen wie eigenaar is van de data en van de servers waarop de data staan; zich niet afvragen vanuit welke belangen de algoritmes zijn ontwikkeld.

Controle

Ook partijen in de Tweede Kamer beginnen zich te realiseren dat het gebruik van ongecontroleerde algoritmes de democratie kan uithollen en tot grote ongelijkheid in de maatschappij kan leiden. Binnen de regeringscoalitie denken partijen verschillend over de wenselijkheid en haalbaarheid van controle. De informatiesamenleving mag niet uitsluitend worden gedomineerd door commerciële datareuzen.

Vuistregels

Als wetenschappers en landbestuurders de informatiesamenleving al niet meer kunnen overzien, hoe moet een raadslid dan zeker(der) kunnen zijn van de informatie die hem van alle kanten, in rapporten en raadstukken wordt voorgeschoteld? Hij zou zich ten minste de vragen moeten stellen die Bruce Bartlett stelt in zijn handzame boekje The Truth Matters, zoals:

• Staat de bron bekend als betrouwbaar; hoe staat de eigenaar bekend; is er een redactiestatuut; worden fouten erkend en gecorrigeerd; is er onafhankelijk toezicht?

• Is de bron open en algemeen toegankelijk? Anonieme bronnen verdienen wantrouwen;

• Heb je te maken met een primaire (authentieke) bron? Die is doorgaans betrouwbaarder dan een secondaire (afgeleid; quotes; uittreksels);

• Ben je je bewust van de context? Is een begrip veranderd in de loop van de tijd, of door het gebruik in een andere context?

• Is de verwijzing vaag (‘in een onlangs verschenen rapport’) of precies en vindbaar?

• Wat heb je aan informatie die off the record wordt verstrekt (‘gelekt’)? Vraag je af of daar een bedoeling achter zit;

• Is ‘tegenbewijs’ toegelaten? Is hoor-en-wederhoor toegepast?

• Is alleen een model of algemeen rapport gebruikt of zijn ook door bewoners zelf waarnemingen gedaan?

• Worden in stukken steeds dezelfde maatstaven gehanteerd? Denk aan indexcijfers, koersen en prijzen, consequent gecorrigeerd voor – bijvoorbeeld – inflatie;

• Is een steekproef representatief? Is sprake van een toevallige momentopname of een significante tijdreeks? Hoe groot is de spreiding (deviatie)?

• Is wat je vindt in Wikipedia volledig en actueel? Leiden search engines naar de meest relevante en betrouwbare bron? Raadpleeg ook andere bronnen, zeker bij twijfel.

Officiële, wetenschappelijke rapporten en gegevens uit eigen gemeentelijke bronnen zoals WaarStaatJeGemeente (VNG) zijn voor het gemeentebestuur betrouwbaar, relevant en vergelijkbaar. Een specifieke vuistregel voor raadsleden is dan ook: vraag naar de VNG-rapporten, -modellen en -benchmarks waar een raadsvoorstel op gebaseerd is.

Omgaan met nepnieuws

Bartlett wijdt een apart hoofdstukje aan nepnieuws of fake news zoals dat sinds president Trump in de VS veelvuldig wordt verspreid. Zijn verre ambtsvoorganger Benjamin Franklin bediende zich er ook al van: hij gaf een vervalste krant uit om de Britse publieke opinie te misleiden en sympathie te kweken voor de jonge Amerikaanse republiek. Hoe vaker een leugen wordt verkondigd – en dat kan met de huidige digitale media veel gemakkelijker dan met een krant – hoe meer mensen in samenzweringstheorieën gaan geloven. Kranten als The Washington Post hebben speciale fact checking rubrieken en Nederlandse kranten, waaronder De Volkskrant en NRC, hebben dit voorbeeld gevolgd. Ook op internet zijn fact checking sites te vinden. Het Europese parlement heeft een fact checking programma gelanceerd. En in Nederland kennen wij verschillende ‘stemwijzers’. Het grote probleem is natuurlijk: wie controleert de feitencontroleur? Die kan er gemakkelijk van worden beticht de vrijheid van meningsuiting te beknotten. Onder die vlag zullen nog vaak aperte leugens worden verspreid. Een gezaghebbende mening hoeft niet te stroken met feiten.

Tot slot

Toepassen van de vuistregels en kritisch omgaan met nepnieuws is een begin van kritisch omgaan met voorspellingen en beweringen. Maar zouden wij daarmee het realiteitsgehalte van de voorbeelden uit het begin van dit artikel beter kunnen bepalen? Het model New Economy deugde niet – dat is gemakkelijk achteraf vast te stellen. Maar destijds geloofden wij er graag in. De les die we hieruit trekken luidt: als iets te mooi is om waar te zijn, is het dat ook. De toekomst van de vrijemarkteconomie is van heel veel geopolitieke factoren afhankelijk. Hier geldt: resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. De klimaatontwikkeling wordt ons voorspeld op basis van een overdaad aan wetenschappelijke rapporten. De les is hier: tijdreeksen extrapoleren is een (schijn-)exacte vorm van statische wetenschap die niet tot valide inzichten zal leiden als omgevingsfactoren drastisch veranderen. En Yuval Hoah Hariri is wellicht de grootste verteller onder de wetenschappers, maar zeker niet de grootste wetenschapper onder de vertellers.

Kees Duijvelaar, raadslid IJsselstein

kees.duijvelaar@gmail.com

‘He who knows nothing is nearer to the truth than he whose mind is filled with falsehoods and errors’ – Thomas Jefferson, 1807

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Wethouder van buiten Bernd Roks: “Als wethouder van buiten wil ik een impuls geven aan het lokaal bestuur”
Volgende artikel
Democratie in Actie: van, voor en door gemeenten

Reader Interactions

GERELATEERD

zorgfraude

‘Orde op zaken nodig bij lokale aanpak zorgfraude’

Gemeenten die zorgfraude nog niet structureel opsporen, moeten daarmee snel aan de slag. ‘Handhaving en toezicht dienen een volwaardige pijler te zijn van het zorgbeleid,’ rapporteren onderzoekers in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Volgens het rapport Van pionieren naar structureren ‘dient orde op zaken te worden gesteld’ bij de aanpak van zorgfraude... lees verder

burenruzie 2021

Overlastmeldingen buren bereiken nieuw hoogtepunt

Na een forse stijging van het gerapporteerde burengerucht in 2020, namen de meldingen onder invloed van corona in 2021 verder toe. Het Centrum voor voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) registreerde 21.000 gevallen, een toename van 3 procent. ‘Dat lijkt een kleine toename’, aldus Frannie Herder, adviseur buurtbemiddeling bij het CCV. ‘Maar dat is bovenop... lees verder

Ook modale inkomens kloppen aan bij de voedselbank 

Een groeiend aantal mensen klopt de laatste tijd aan bij de voedselbank. Sinds begin dit jaar zijn het er volgens de laatste schatting zelfs 15 procent meer, in totaal zo’n 6000 nieuwe huishoudens. Dit zegt de voorzitter van de koepel Voedselbanken Nederland, Leo Wijnbelt, tegen het Nederlands Dagblad. Hij noemt de stijging aanzienlijk. De gegevens waarop... lees verder

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Operationeel Projectleider terugdringen jonge aanwas IJsselstein en Vijfheerenlanden – Gemeente IJsselstein

Meer vacatures
Banner SC Aanbestedingsrecht 2021 320x250

LAATSTE ARTIKELEN

zorgfraude

‘Orde op zaken nodig bij lokale aanpak zorgfraude’

18 mei 2022

burenruzie 2021

Overlastmeldingen buren bereiken nieuw hoogtepunt

17 mei 2022

Ook modale inkomens kloppen aan bij de voedselbank 

17 mei 2022

Wet open overheid gemeenten een kans

Opinie Wet open overheid: verplichting of kans?  

17 mei 2022

omgevingswet 2023

Omgevingswet-ICT steeds verder uitgekleed

12 mei 2022

GEMEENTE.NU PARTNERS

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld
  • Segment

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld

Risico’s en kansen van Common Ground
  • Centric

Risico’s en kansen van Common Ground

Maak medewerkers bewust van cybersecurity
  • Centric

Maak medewerkers bewust van cybersecurity

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’
  • Centric

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties
  • Centric

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten
  • Centric

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 
  • Centric

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground
  • Centric

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes
  • Centric

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen
  • Centric

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?
  • Centric

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?

Er is een nieuwe Schulden Monitor!
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Er is een nieuwe Schulden Monitor!

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie
  • Segment

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam
  • Centric

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren
  • Centric

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert
  • Centric

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’

Vroegsignalering: de eerste ervaringen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Vroegsignalering: de eerste ervaringen

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving
  • Segment

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’
  • Centric

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden
  • Centric

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector
  • Segment

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart
  • Centric

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’
  • Centric

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten
  • Segment

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal
  • Centric

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel
  • Segment

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel

Met de Meetfiets de gemeente in
  • Centric

Met de Meetfiets de gemeente in

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar
  • Centric

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT
  • Centric

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente
  • Centric

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg
  • Centric

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg

Provinciale Reservepool met stembureauleden
  • Segment

Provinciale Reservepool met stembureauleden

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers
  • Centric

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen
  • Segment

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen

Diplomastelsel Burgerzaken verandert
  • Segment

Diplomastelsel Burgerzaken verandert

Masterclasses informatiebeveiliging
  • Segment

Masterclasses informatiebeveiliging

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!
  • Segment

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?
  • Segment

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap
  • Centric

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer
  • Centric

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×