• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners Gemeente.nu
    • Centric
    • Segment
    • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)
    • Sdu VIND
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Gemeenteraden in de overgang

4 februari 2019 door Rolf Jongedijk

Gemeenteraden worden geconfronteerd met grote transities. Dat gaat verder dan de feitelijke decentralisatieopgaven die gemeenten hebben gekregen in de Jeugdwet, de Wmo, de Participatiewet of de Omgevingswet. Onbeïnvloedbare ontwikkelingen als doorgaande digitalisering of klimaatveranderingen vergroten de druk op gemeenteraden om vorm te geven aan de lokale uitwerking hiervan, of ze willen of niet.

Alles wat verdwijnt, geeft ruimte aan wat komt

(vrij naar Stef Bos)

Dat we dat ‘transformatieopgaven’ noemen maakt het weliswaar ‘notuleerbaar’, maar zeker niet makkelijker stuurbaar. Het is allemaal veel fundamenteler en dat stelt raadsleden voor nieuwe uitdagingen. We leven anno 2019 te midden van een overgang van tijdperken en aan de raadsleden in dit land de taak om daar als ‘goed bestuur’ verstandig in te opereren. Wat kun je er als gemeenteraad mee en waar kan je griffier je eventueel mee helpen? De griffiers van de grote steden maakten van dit onderwerp in 2018 hun centrale thema. In dit artikel enkele leerervaringen van de zoektocht van deze griffiers.

Verwarring

Er lijkt onder raadsleden verwarring te bestaan over de gehanteerde termen en dus ook over de kernopgaven. De begrippen transformatie en transitie worden regelmatig door elkaar gebruikt. Bovendien ontbreken concrete beelden over de impact van de grote transities op de toekomst van het gemeentebestuur. De vraag in hoeverre lokale transformaties juist de gemeenteraden zelf raken, blijft overwegend onbeantwoord.

Eerst een verheldering van begrippen. Transitie staat voor kanteling of kentering. Daarmee wordt bedoeld een fundamentele verandering van dominante structuur, cultuur en werkwijze van ons eigen deelsysteem: het samenhangend functioneren van gemeenteraden. Transities worden soms vergeleken met een soort revolutie, net zo ingrijpend en net zo langdurig. Een transitie kan meerdere generaties in beslag nemen, aldus deskundigen. Bij een transitie is sprake van een nieuwe maatschappelijke structuur door grote, elkaar beïnvloedende technologische, economische, ecologische, sociaal-culturele en institutionele ontwikkelingen. Historici wijzen de renaissance en de industriële revolutie aan als eerdere transities die ons land meemaakte. Om maar even duidelijk te maken waar we het over hebben.

Transities afgerond?

In gemeenteland horen we regelmatig dat de transities in het sociaal domein nu zo ongeveer wel afgerond zijn, zodat we eindelijk toekomen aan de (lokale en regionale) transformatie. Dat verwondert toch wel. Want wat is er dan nu al zo fundamenteel gekanteld in zorg, energie, arbeidsmarkt en ruimtelijke ordening? Oké, het Rijk heeft een fors aantal bestuurlijke taken mét nieuwe uitdagingen bij gemeenten neergelegd. Dat noemen we decentralisatie, maar wat maakt dát dan tot een transitie? En let wel: het zijn vooral gemeentebesturen die de nieuwe termen graag hanteren, en noblesse oblige.

Bij transities gaat het in de kern om een fundamentele machtsverandering. Uit de literatuur valt dit iets concreter te duiden. Als eerste betreft dit de kanteling van de samenleving, van verticaal naar horizontaal. Ten tweede de kanteling van de economische structuur naar een digitale en open netwerkeconomie. Ten derde de kanteling van de machtsstructuren: van centraal geleide bureaucratische macht naar macht van onderop.

Transformatie klinkt misschien wel ongeveer als transitie, maar het wijst toch op een ander fenomeen. Het gaat dan letterlijk om een doelbewuste verandering van vorm, een verandering die wij als (lokale) opgave formuleren, hanteerbaar en stuurbaar zoals een bij een organisatieontwikkeling of beleidsverandering. Lokaal proberen we met onze transformatie-agenda nieuwe vorm te geven aan de samenleving in transitie.

Spelen we met onze lokale transformaties nu ook voldoende in op de kanteling van de lokale samenleving, de lokale economie en de lokale machtsverhoudingen? In hoeverre grijpen we de transities aan voor onze eigen transformatie? Hebben we daar enig beeld van, hebben we er enig zicht op en enig vergezicht voor?

Zonder enige wetenschappelijke pretentie heb ik gepoogd een meetlatje te maken, om zo enige indicatie voor onze eigen transitie te hebben. Ik ben uitgegaan van tien kenmerken van de ‘bestaande’ orde. Naarmate er op die aspecten meer sprake is van een afname van het kenmerk, des te meer sprake er is van kanteling. En des te groter de kans dat je als raad al midden in de transitie zit. Probeer het maar eens indicatief in te vullen voor je eigen gemeenteraad in de onderstaande tabel

Heb je al een beeld? Zit je overwegend links in het schema en moet het nog beginnen, of zit je rechts in het schema en begeeft je gemeenteraad zich al in een daadwerkelijke transitie? Weet je hoe je raad daarop acteert? Hoe je vorm geeft aan de eigen transformatie?

Transformatie-opgaven

In dit artikel is geen plek voor grote analyses noch conclusies. Maar ik wil raden en griffiers uitnodigen de transformatieopgaven aan te grijpen bewust vorm te geven aan de eigen fundamentele verandering. Transities vergen immers het nodige van onze eigen structuren, processen en culturen. Griffiers kunnen voor hun raad meer betekenen dan alleen maar de ontwikkelingen volgen; zij kunnen ook initiatief nemen in de eigen veranderagenda. Helpen om de grote transities lokaal ook de goede loop te laten krijgen. En daarbij gebruik te maken van de kennis die wordt aangeboden, zoals de Raad Openbaar Bestuur deze deelt via het meerjarig onderzoek Gemeenten in 3D, of bijvoorbeeld PRIMO deze aanbiedt (rondom risicomanagement en financiële strategie voor gemeenten).

Sommigen denken dat gemeenteraden verder moeten professionaliseren. Anderen denken dat de raden het vooral ook anders moeten doen: de term ‘reflexief’ bestuur wordt in dat verband genoemd. Bewust zijn van de grote transities, weten waar je staat, waar je wilt komen, en wat je zelf daarbij moet veranderen (transformeren): dat is van belang. Leren en ontwikkelen, bewust van het feit dat je het niet alleen kunt. Griffiers kunnen daarbij helpen.

Mijn advies aan raadsleden is om samen met de eigen griffier de vraag te beantwoorden hoe de grote transities het eigen bestaan van de raden (op termijn) raken. Het is niet onverstandig om daarbij met name wat fundamenteler dan doorgaans gebruikelijk een veranderagenda te formuleren op in ieder geval: de visie op burgerparticipatie van, de financiële strategie van en de sturing van bureaucratie door de gemeenteraad. En mocht je dit veel te hoog gegrepen vinden: vermijd dan ook de woorden transitie en transformatie, en neem bij deze opgaven je lokale partners dan ook niet meer de maat dan jezelf.

Rolf Jongedijk, griffier Enschede, bestuurslid griffierskring 100.000plus gemeenten

r.jongedijk@enschede.nl

 

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Democratie in Actie: van, voor en door gemeenten
Volgende artikel
Klachtbehandeling: hoe heeft uw gemeente het geregeld?

Reader Interactions

GERELATEERD

Wgr begroting

Opinie Extra tijd begrotingscyclus is sigaar uit eigen doos

De wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) ter verbetering van de lokale democratie wordt op 1 juli 2022 ingevoerd. In een serie blogs voor deze website loop ik de nieuwe instrumenten langs. De derde blog uit deze serie gaat over de gewijzigde begrotingscyclus. Termijnen opgerekt Over de planning- en controlcyclus van gemeenschappelijke regelingen is... lees verder

Omgevingswet invoeringsdatum

Eerste Kamer: invoering Omgevingswet geen gelopen race

De Eerste Kamer vindt dat minister De Jonge de inwerkingtreding van de Omgevingswet erdoorheen probeert te jassen. De senaat eist nieuw onderzoek naar de stabiliteit van het digitaal stelsel, en is bezorgd over intimidaties vanuit het ministerie. Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) wil dat de Eerste Kamer uiterlijk 21 juni de knoop doorhakt... lees verder

Groen in de wijk draagt bij aan gezondheid

Groen in de leefomgeving heeft een gunstige invloed op de fysieke en mentale gezondheid van inwoners. Dit blijkt uit de nieuwe kennisbundel van het RIVM: ‘Groen en gezondheid.’Dat groen verschillende gezondheidseffecten kent, is al langer bekend. Er is veel kennis over het onderwerp en het raakt aan veel disciplines. Om die kennis beter te benutten... lees verder

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Operationeel Projectleider terugdringen jonge aanwas IJsselstein en Vijfheerenlanden – Gemeente IJsselstein

Meer vacatures
Banner SC Aanbestedingsrecht 2021 320x250

LAATSTE ARTIKELEN

Wgr begroting

Opinie Extra tijd begrotingscyclus is sigaar uit eigen doos

20 mei 2022

Omgevingswet invoeringsdatum

Eerste Kamer: invoering Omgevingswet geen gelopen race

19 mei 2022

Groen in de wijk draagt bij aan gezondheid

19 mei 2022

zorgfraude

‘Orde op zaken nodig bij lokale aanpak zorgfraude’

18 mei 2022

burenruzie 2021

Overlastmeldingen buren bereiken nieuw hoogtepunt

17 mei 2022

GEMEENTE.NU PARTNERS

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld
  • Segment

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld

Risico’s en kansen van Common Ground
  • Centric

Risico’s en kansen van Common Ground

Maak medewerkers bewust van cybersecurity
  • Centric

Maak medewerkers bewust van cybersecurity

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’
  • Centric

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties
  • Centric

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten
  • Centric

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 
  • Centric

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground
  • Centric

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes
  • Centric

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen
  • Centric

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?
  • Centric

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?

Er is een nieuwe Schulden Monitor!
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Er is een nieuwe Schulden Monitor!

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie
  • Segment

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam
  • Centric

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren
  • Centric

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert
  • Centric

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’

Vroegsignalering: de eerste ervaringen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Vroegsignalering: de eerste ervaringen

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving
  • Segment

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’
  • Centric

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden
  • Centric

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector
  • Segment

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart
  • Centric

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’
  • Centric

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten
  • Segment

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal
  • Centric

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel
  • Segment

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel

Met de Meetfiets de gemeente in
  • Centric

Met de Meetfiets de gemeente in

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar
  • Centric

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT
  • Centric

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente
  • Centric

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg
  • Centric

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg

Provinciale Reservepool met stembureauleden
  • Segment

Provinciale Reservepool met stembureauleden

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers
  • Centric

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen
  • Segment

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen

Diplomastelsel Burgerzaken verandert
  • Segment

Diplomastelsel Burgerzaken verandert

Masterclasses informatiebeveiliging
  • Segment

Masterclasses informatiebeveiliging

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!
  • Segment

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?
  • Segment

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap
  • Centric

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer
  • Centric

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×