• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • NIEUW Raadsledennieuws
    • Participatie
    • Samenwerking
  • Partners
    • Wagner
    • Centric
    • Loyalis
    • OSR juridische opleidingen
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Op je rekenkamer moet je kunnen rekenen!

4 augustus 2018 door Gerrit Hagelstein

Dat je op de rekenkamer moet kunnen rekenen, kan helaas niet elk gemeenteraadslid zeggen vandaag de dag. Circa 10 procent van de gemeenten heeft nog steeds geen, of geen goed functionerende, rekenkamer. Hoe kan dat waar de Gemeentewet voorschrijft dat elke gemeente een rekenkamer moet hebben?

Vanaf 2006 werd elke gemeente verplicht een lokale rekenkamer te hebben. De wetgever bood de keuze tussen twee ­varianten: een rekenkamer, geregeld in de Gemeentewet, of een zelf bij gemeentelijke verordening nader in te vullen variant, veelal een rekenkamercommissie. In deze variant mogen ook raadsleden deel uitmaken van de rekenkamercommissie. Gemeenten kozen massaal voor de laatste variant (circa 85 procent).
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft in juni 2018 het wetsvoorstel ‘Versterking decentrale rekenkamers’ in consultatie gebracht. Daarmee wil ze proberen een aantal mankementen, die aan het functioneren van rekenkamers wordt toebedacht, te verhelpen.

Het wetsvoorstel

In de eerste plaats wil de minister de kwaliteit en professionaliteit van rekenkamers vergroten door alleen nog onafhankelijke rekenkamers toe te staan, dus zonder raadsleden. Volgens de minister worden daarmee de professionaliteit en kwaliteit verhoogd en komt er zo ook een einde aan de rekenkamers die alleen op papier bestaan en/of nooit onderzoek doen. Het gaat om circa 10 procent van de gemeenten.
In de tweede plaats wil de minister de onderzoeksbevoegdheden van de rekenkamers uitbreiden om daarmee ook publieke middelen beter te kunnen controleren. Deze worden uitgegeven aan verbonden partijen en private aanbieders (bijvoorbeeld in het sociaal domein). Een goede zaak, maar het is in het voorstel onvoldoende doordacht. Ik laat dit onderdeel hier even rusten.

Verkeerde stok

De minister gebruikt in het wetsvoorstel een verkeerde stok om de hond te slaan. Want het probleem met de slapende rekenkamers los je niet op door de rekenkamerfunctie te verbieden.
Het verplicht gebruik van de onafhankelijke rekenkamer biedt geen enkele garantie dat gemeenten dat ook zullen gaan doen. Waar gemeenten in het verleden stelselmatig letter en geest van de Gemeentewet hebben overtreden, zal dit voorstel dat niet veranderen. De minister heeft tot nu niet durven ingrijpen. Provincies hebben in het kader van hun ­toezichtstaak op gemeentebesturen dit (bekende) probleem nooit durven aansnijden. En de betrokken raden hebben hierin te weinig duaal zelfbewustzijn getoond.
Er zijn dieperliggende oorzaken van dit probleem. De eerste heeft te maken met de invoering van het dualisme in 2002. Een aantal gemeenten zat hier niet op te wachten en pleegde lijdzaam verzet door aanvankelijk de griffie- en rekenkamerposities heel marginaal in te vullen.
De tweede oorzaak heeft te maken met de actuele vraag wat ‘onafhankelijk’ precies is.

Onafhankelijk?

Vanaf 2006 was de steeds terugkerende vraag of een rekenkamercommissie met raadsleden daarin wel onafhankelijk is. Immers, keurt de slager dan niet zijn eigen vlees?
Er zijn veel opvattingen over de (vermeende) onafhankelijkheid van raadsleden in rekenkamers en hun bijdrage aan de kwaliteit van onderzoeken. Er is echter (nog) geen onderzoek dat uitwijst dat raadsleden hun positie misbruiken ten faveure van eigen politieke doelen. De ervaring leert mij dat waar dat onverhoopt wel gebeurt, dat meteen ook de laatste keer is. Dit omdat er dan direct naar een model zonder raadsleden wordt doorgeschakeld.
Een onafhankelijk oordeel is beslist een groot goed. Maar, échte onafhankelijkheid bestaat niet; zeker niet in rekenkamerwerk. Niemand is onafhankelijk. Iedereen is het product van zijn genen, zijn opvoeding en opleiding en zijn sociale omgeving en de wisselwerking daartussen. Dat geldt zowel voor raadsleden als voor externe leden van commissies. Waar het om gaat is dat het onderzoeksproces en het resultaat op een ordentelijke manier tot stand zijn gekomen. Honderd procent objectiviteit is daarbij niet mogelijk. Plausibiliteit wel. Zo werkt een accountant ook.

Raadsleden wel adviseur

In het voorstel van de minister mogen raadsleden wel als adviseur aan de rekenkamer worden toegevoegd. Of dat veel verschil maakt met de huidige constructie is echter de vraag. Ook een slimme adviseur kan zijn invloed aanwenden. Kies dan voor echte onafhankelijkheid en laat de raad zelf bepalen hoe hij de contacten met de rekenkamer wil structureren. Wat dat betreft valt er veel te leren van de provinciale rekenkamers die dat goed georganiseerd hebben.
Uiteindelijk is de vraag of de raad een instrument krijgt dat past bij zijn ambities, rolinvulling en relatiesfeer. En die een klik heeft met de raad. Want die klik bepaalt voor een belangrijk deel of de raad wat met de rapporten kan en doet en of de aanbevelingen doorwerken. De rekenkamer is weliswaar niet van de raad, maar is er wel voor de raad.

Kritische vriend

Ik bepleit een deskundige en relationele rekenkamer, die in de geest onafhankelijk is en de juiste relaties onderhoudt met zowel raad, college als ambtelijke organisatie. De rekenkamer als critical friend, zou je kunnen zeggen: een kritische vriend. Een vriend die het belang en het eigene van de lokale context kent en zich daar maximaal tot kan verhouden. En met voldoende budget. Het huidige ontbreken van zekerheid omtrent het budget van de rekenkamer wordt in het voorstel van de minister helaas niet geadresseerd. Van ‘de nodige middelen voor een goede uitoefening’, zoals in art. 81i Gemeentewet staat, is nu ook niet per definitie sprake. Zo blijft het belangrijkste probleem door de minister onbenoemd. Een voorstel voor concrete normering zou helpen.
Wie zijn rekenkamer als een goede vriend inricht met oog voor de lokale inbedding, krijgt veel waar voor zijn geld. Dat leidt pas echt tot versterking.

Gerrit Hagelstein, raadsgriffier gemeente Ede

gerrit.hagelstein@ede.nl

Vorige artikel
Innovatie en raad: een logische combinatie?
Volgende artikel
Rol van de raad bij ambtelijke fusies

Categorie: Raadsledennieuws

Lees Interacties

GERELATEERD

Invoeringsdatum Omgevingswet onzeker

Nog veel vraagtekens rond invoering Omgevingswet

De aankomende Omgevingswet blijft gemeenten voor problemen stellen. De invoeringsdatum van 2022 is nog niet definitief, de ICT achter de wet niet op orde. Het onderzoek naar de kosten en baten van de wet laat tot april op zich wachten. Vorige week kon minister Ollongren de Eerste Kamer niet overtuigen van de noodzaak de wet... lees verder

Wijdemeren blijft bij terugvorderen bijstand om boodschappen

De gemeente Wijdemeren blijft erbij dat een inwoonster ruim 7.000 euro aan onterecht ontvangen bijstand moet terugbetalen. De kwestie kreeg veel aandacht, omdat de gemeente de vrouw zou ‘straffen’ voor het feit dat ze gratis boodschappen van haar moeder kreeg. Maar volgens de gemeente, die het dossier nog eens heeft bekeken, gaat het om een... lees verder

Duurzame successen: van groen dak tot gratis warmtefoto’s

Op verschillende plekken worden successen geboekt met groene en duurzame initiatieven, zoals energie besparen, groene daken en luchtkwaliteit. Zo doet de Utrechtse subsidieregeling voor groene daken het goed, verbeterde in Rotterdam de luchtkwaliteit en zijn de gratis warmtefoto’s in Hof van Twente niet aan te slepen. Subsidiesucces in Utrecht De Utrechtse subsidie voor aanleg van... lees verder

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Teammanager Administratie – Gemeente Den Haag

Assistent rioolbeheerder – Gemeente Gouda

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Invoeringsdatum Omgevingswet onzeker

Nog veel vraagtekens rond invoering Omgevingswet

21 januari 2021

Wijdemeren blijft bij terugvorderen bijstand om boodschappen

21 januari 2021

Duurzame successen: van groen dak tot gratis warmtefoto’s

21 januari 2021

‘Gele boekje inzetten voor registratie coronavaccinatie’

21 januari 2021

Schulden van gedupeerden kinderopvangtoeslag kwijtgescholden

20 januari 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×