• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
Lees voor
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Politiseer de gemeenteraad!

4 april 2019 door Martin Schulz

Raadslid zijn is geen vak of beroep, maar zogenaamd ‘lekenbestuur’. Raadsleden bepalen niet samen de standaarden en regels waaraan iedereen zich te houden heeft. Ook is er geen diploma nodig om raadslid te kunnen worden. In dit niet beroepsmatige karakter schuilt de kracht van de gemeenteraad en de zwakte, zoals vaak wordt gedacht.

Als we het ‘lekenkarakter’ van de raad zien als zwakte, dan worden oplossingen gezocht in het professionaliseren van de raad. Dan moeten raadsleden worden opgeleid, getraind, beter ondersteund en in algemene zin betere tegenspelers worden van het college van B&W. Daarmee wordt het college vanzelf het belangrijkste bestuursorgaan in de gemeente, terwijl dat toch echt de gemeenteraad is. Als we het lekenkarakter echter zien als kracht, dan is de opgave veel meer om de raad te politiseren, om zo de strijd over de verschillen in opvattingen en voorkeuren vorm te geven. De gemeenteraad is er juist om te beslissen over al die zaken waar kennis onvoldoende houvast biedt en waarover we dus ook stevig van mening kunnen verschillen. Dat raadslidmaatschap ‘lekenwerk’ betreft, is uitdrukking van het passief kiesrecht dat iedere burger (iedereen die het burgerschap heeft) de mogelijkheid geeft zichzelf verkiesbaar te stellen. Zo kan iedere burger een vertegenwoordigend ambt vervullen – in dit geval een raadslidmaatschap. Dat is een democratische waarde in zichzelf. Naar ons idee is het dus zinvoller om de gemeenteraad te politiseren, dan te professionaliseren.

Politiseren

Politiek is de hoogste vorm voor het uitdragen van verschil die we hebben. Buiten politiek is er alleen nog fysieke geweldpleging. We hebben politiek om ervoor te zorgen dat we bij onenigheid over besluiten de knuppels letterlijk in de schuur laten staan. Het is aan de politiek om te bepalen wat daarvoor nodig is. De politiek – de gemeenteraad – bepaalt welke debatten en besluiten over welke verschillen en scheidslijnen in de samenleving nodig zijn. Daarbij erkent democratische politiek het verschil tussen mensen. We zijn het vaak met elkaar oneens en dat is prima. Met in achtneming van al die verschillen proberen we toch tot besluiten te komen waarmee we verder kunnen. Als hoogste vorm voor het beslechten van de strijd om het verschil mag politiek als vorm niet stuk gaan. Om zichzelf niet te beschadigen, moet politiek zichzelf soms begrenzen. Dat kan ook alleen de politiek doen. Er is geen hogere instantie die de politiek begrenst of terugfluit, ook de kiezer niet.

Dat politiek tegelijkertijd strijd en zelfbegrenzing inhoudt, zien we terug in hoe de gemeenteraden werken. In de gemeenteraad zijn steeds twee krachten tegelijkertijd aan het werk. Ten eerste is er de divergerende kracht, die uitdrukking is van de strijd om het verschil. Deze kracht verdeelt de raad. Ten tweede is er de convergerende kracht, die uitdrukking is van begrenzing en de noodzaak om gezamenlijk het hoogste bestuursorgaan te zijn. Deze kracht verenigt de raad. De verhouding tussen de convergerende en de divergerende kracht geeft de raad een bepaald (tijdelijk) karakter.

Opdracht

De opdracht voor iedere gemeenteraad (en dus voor alle raadsleden) is om deze beide krachten – divergentie en convergentie – steeds in het oog te houden. Ze hoeven niet altijd groot te zijn. Soms past het om saamhorig of juist terughoudend en meer naar binnen gekeerd te zijn. Voor een hoog ideaal mogen volksvertegenwoordigers echter ook tot het uiterste gaan. Dan moet het debat op het scherpst van de snede worden gevoerd. Dan is er niets mis met strijdlust en met grotere divergentie. Het is noodzakelijk te variëren afhankelijk van de situatie. Een vitale of misschien wel zelfbewuste raad kan op het ene moment strijdlustig zijn om even later op een ander onderwerp saamhorigheid te tonen. Een raad die in balans is, beheerst deze krachten en kan ze naar eigen inzicht hanteren.

Meervoudigheid waarderen

Politiek is meervoudig. Dat betekent dat wat politiek mogelijk is, altijd afhankelijk is van de lokale politieke situatie. Wat in Lelystad goed werkt, kan in Utrecht onbespreekbaar zijn. En dat is precies de bedoeling. Waar in de ene gemeenteraad de convergentie voorop staat, bijvoorbeeld door een raadsbreed akkoord of raadsagenda te vormen, gaat de andere gemeenteraad uit van scherpe scheidslijnen tussen coalitie en oppositie om te komen tot besluiten. Waar de ene gemeenteraad samen op werkbezoek gaat in wijken en bij maatschappelijke organisaties (convergentie), doet de andere gemeenteraad dat bewust niet (divergentie). En waar de ene gemeenteraad gedragsafspraken maakt over hoe het debat wordt gevoerd (convergentie), laat de andere gemeenteraad dat meer over aan het vrije spel van krachten in de raad (divergentie). Dat betekent ook dat er geen ‘juiste’ of ‘beste’ manier van politiseren bestaat, die overal op dezelfde manier werkt. Het gaat erom dat iedere gemeenteraad zichzelf bewust positioneert, naar de mogelijkheden die deze gemeenteraad heeft.

Reflectie verplicht

Een gemeenteraad positioneert zichzelf door te reflecteren op de mate waarin zij convergerend of divergerend wil optreden. Dat kan vanzelfsprekend lastig zijn, gezien het emotionele karakter van politiek en de politieke waan van de dag die er ook altijd is. En toch, als raadsleden de politieke orde in de gemeenteraad niet actief gezamenlijk vorm geven, dan maakt de raad zich afhankelijk van het toeval van gebeurtenissen, incidenten en machtsverhoudingen. De burgemeester en de griffier kunnen een proces van reflectie begeleiden. In zekere zin blijft het echter altijd een ‘intiem’ proces. Het raakt de kern van wat politiek is of wil zijn. Dat proces kan politiek natuurlijk nooit uit handen geven.

(Het volledige betoog van de auteurs is te lezen in het essay Gemeenteraden positioneren: van professionaliseren naar politiseren, dat gratis kan worden gedownload op www.nsob.nl.)

Martin Schulz, co-decaan van de NSOB

schulz@nsob.nl

Paul Frissen, bestuursvoorzitter en decaan NSOB en hoogleraar bestuurskunde Tilburg University

frissen@nsob.nl

Jorgen Schram, onderzoeker bij NSOB

schram@nsob.nl

 

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Participatie veel meer onderdeel maken van kaderstellende en controlerende rol gemeenteraad
Volgende artikel
Samen werken aan een ‘levend’ normenkader voor integer handelen

Reader Interactions

GERELATEERD

Onvoorwaardelijke gift aan bijstandsgezinnen door gemeenten

Het kabinet benadrukt dat het onderzoek met onvoorwaardelijke giften aan Amsterdamse bijstandsgezinnen binnen de wettelijke kaders valt.

Minder aandacht voor duurzaamheid bij overheidsinkoop in 2024

Overheden kunnen bijdragen aan duurzaamheidsdoelen door Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI). Dit is uitgewerkt in zes MVI-thema's. Uit het jaarlijkse onderzoek naar de toepassing van MVI-thema’s blijkt dat ze in 2024 minder vaak zijn toegepast dan in 2023. Thema’s die wel werden meegenomen in de inkoopopdracht, werden vooral als minimumeis opgenomen. MVI-thema’s als gunningscriteria kwamen minder vaak voor.

Cyberbeveiligingswet en Wet weerbaarheid kritieke entiteiten treden later in werking

Het is niet mogelijk om de Cyberbeveiligingswet en de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten in het derde kwartaal van 2025 in werking te laten treden. Dit schrijft minister Van Weel in een Kamerbrief.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Senior Projectleider Civiel – Gemeente Capelle aan den IJssel

Beleidsadviseur landelijk gebied – Gemeente Elburg

Informatiemanager Sociaal Domein    – Gemeente Amstelveen

Senior beleidsadviseur onderwijs – Gemeente Eindhoven

Toezichthouder (fysieke leefomgeving, bouw- en woningtoezicht) Gemeente Hoeksche Waard

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Onvoorwaardelijke gift aan bijstandsgezinnen door gemeenten

18 juni 2025

Minder aandacht voor duurzaamheid bij overheidsinkoop in 2024

17 juni 2025

Cyberbeveiligingswet en Wet weerbaarheid kritieke entiteiten treden later in werking

16 juni 2025

Voortgangsbrief Jeugd: Hervorming en versterking jeugdzorgstelsel

16 juni 2025

Woningbouwimpuls_De Jonge pareert kritiek

Doorbraakaanpak moet woningbouw versnellen op 24 kansrijke locaties

16 juni 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

lefebvre SDU