• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
Lees voor
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Samen werken aan een ‘levend’ normenkader voor integer handelen

4 april 2019 door Eric Willems

Leo Huberts omschrijft het begrip ‘integritisme’ als integriteit te breed oprekken en zaken ten onrechte tot integriteitskwesties rekenen. Het is een van de pijnpunten waar de integriteitspraktijk volgens hem mee te maken heeft en eerder toe- dan afneemt.

We moeten terug naar de kern van het integriteitsbegrip betoogt hij. In het onderstaande licht ik toe dat dat niet alleen voor de theoretische discussie geldt. Ook in de praktijk blijkt ‘integritisme’ een goede reden om regelmatig en expliciet normen en waarden met elkaar te delen.

Verstoorde arbeidsrelatie

Integritisme lijkt te zijn geïntroduceerd door theoretici die geen oplossing wisten voor ‘inflatoire’ gevallen van integriteit. Zoals dat van een chef en haar ondergeschikte. Er was op een gegeven moment sprake van ongewenste seksuele avances van de leidinggevende. Onderzoek leverde op dat daar heel voorzichtige en beperkt betrouwbare aanwijzingen voor waren. Maar er was ook sprake van een, bij de organisatie al jaren bekende, diep verstoorde arbeidsrelatie tussen de twee met een heel concrete aanleiding die niets met integriteit te maken had. De organisatieleiding had verzuimd daar iets aan te doen. Nu hoopte men dat een integriteitsonderzoek een oplossing zou kunnen brengen. Daarmee inflateer je het belang van integriteit.

Beschuldigen

Na de zoveelste #MeToo-kwestie in de nieuwsmedia ergeren twee mannelijke chefs zich zo vreselijk aan de, in hun ogen volstrekt uit de hand gelopen, integriteitsbeschuldigingen dat ze zelf maar vertrouwenspersoon bij elkaars afdeling worden. Dan zullen medewerkers wel twee keer nadenken voor ze met integritisme op de proppen komen. Door deze stap verwachten ze alleen nog maar serieuze klachten. En inderdaad, het is meteen afgelopen met die flauwekul. Het hele volgende jaar is er geen enkele klacht meer.

Ongemakkelijk nieuws

De integriteit binnen deze organisatie is er uiteraard niet mee gediend. Integriteit afdoen als integritisme, zoals de beide chefs uit het voorbeeld, is vergelijkbaar met ongemakkelijk nieuws afdoen als FakeNews. Degenen die het nieuws ongemakkelijk vinden, geven de boodschapper de schuld en maken de casus daarmee dood. Vaak om zo zelf buiten beeld te blijven.

Misbruikschandalen

Als er al sprake is van integritisme, dan duidt dat vaak op het ontbreken van een gedeeld normenkader over integriteit. Wie zich verdiept in de media die uitgebreid de misbruikschandalen in de RK Kerk hebben beschreven, of in het onderzoek van de commissie Deetman, kan daar lezen hoe door een ontbrekende gedeelde normering misbruik lang kon blijven voortbestaan. Voor het slachtoffer was de ervaring uiterst traumatisch, het kerkelijk gezag zag overplaatsing als ongeveer de zwaarste sanctie in het geval van klachten.

Wie integritisme in zijn omgeving tegenkomt, doet er goed aan te onderzoeken of er wel een gedeeld normenkader over integriteit bestaat. Dat klinkt voor de hand liggend. Natuurlijk zijn we allemaal integer. Maar daar gaat het helemaal niet om. Bepalend is of wat ik als integer beschouw voor u ook geldig is. En u zult er nog wel eens verrast over kunnen opkijken hoe enorm de verschillen in opvatting in uw gemeenteraad zijn.

Extreme voorbeelden

Het begint allemaal met de bekende extreme voorbeelden. Maar een integriteitsschending gaat zelden gepaard met het verschijnen van de man met twee polshorloges om die je als raadslid of ambtenaar om een gunst vraagt, waarna je een van beide polshorloges mag kiezen als tegenprestatie. Zo helder en direct is het nooit.

Overlast

Stel je hebt als raadslid een afspraak met de eigenaar van een eetcafé waarover veel buren in jouw kiesdistrict klagen over diverse vormen van overlast. Het blijkt een gewone vriendelijke, hulpvaardige en begripvolle man. Zoals jij dat thuis ook voor je gasten doet, biedt hij jou een kop koffie aan. Je bent nerveus en wil niet met de deur in huis vallen. Eerst moet het ijs breken. Het gesprek verloopt open, aangenaam en vriendelijk. Er volgt een tweede afspraak, geheel door toeval gedurende etenstijd. Geen probleem, de eigenaar van het eetcafé zorgt voor een hapje eten. En weer een heel gewoon open en vriendelijk gesprek. De overlast lijkt ook een beetje af te nemen. Het gaat de goede kant op. Weken later volgt weer een afspraak, helaas ook weer rond etenstijd. Geen probleem, vandaag zijn er heerlijke dag­schotels, zo wordt nuttig en aangenaam verenigd. Nog steeds geen nieuwe groeiende overlast. De sociale investeringen (van beide kanten) blijken te werken. Inmiddels wordt er een biertje bij de dagschotels gedronken. Dat gaat zo door tot op een gegeven moment het raadslid en de café-eigenaar bijna vrienden zijn geworden. Een examenfeestje van de zoon van het raadslid wordt in het café gehouden en keurig door het raadslid betaald. Maar die arme examenkandidaat hoeft niet het vel over de oren te worden gehaald, zegt de café-eigenaar. Hij mag zelf zijn vaten bier aanleveren. Dan tapt de café-eigenaar uit dat vaatje en hoeft zo geen losse biertjes in rekening te brengen. Alleen voor wijn en snacks wordt betaald. Inmiddels nemen de klachten over overlast weer toe…

Coffeeshop

Draait u deze film nog eens terug. Wanneer was het nog integritisme en wanneer kwam integer handelen volgens u echt in het gedrang? Stel dat het niet om een eetcafé ging, maar om een coffeeshop. En u was nog wel zo alert om de door de eigenaar aangeboden joint af te slaan. U rookt graag een joint, dus u betaalde zelf. Maar de eigenaar was zo galant de door u betaalde joint op te halen en persoonlijk aan u te overhandigen. En laat nou net een andere bezoeker dit allemaal met zijn smartphone op video hebben vastgelegd. Nog geen vijf minuten later wordt het via sociale media gepubliceerd.

Representatiekosten

En u komt het iedere keer tegen in uw raadsledenpraktijk. Een pen weggeven, of pepermuntjes. Wordt allemaal betaald uit de campagnekas. Maar soms staat er in de verordening op de fractievergoedingen dat deze ook mag worden ingezet voor communicatie met de inwoners. Een voorbeeld daarvan is een advertentie met verantwoording wat de fractie heeft bereikt. Dat die advertentie net in verkiezingstijd wordt geplaatst is toeval. Zo gaat het bij representatiekosten verder met de voetbalclub die niets heeft aan een bloemetje bij zijn 50-jarig bestaan. Sponsor maar een voetbal voor de club voor hetzelfde bedrag als een bos bloemen. Maar die eenmalige sponsoring gaat over in een jaarlijkse. Daarna niet één maar tien ballen, met de naam van de partij erop. Van integritisme naar een echte schending? Zegt u het maar!

En daar zit de sleutel. Wees niet te snel om zelf iets als integritisme aan te duiden en accepteer het ook niet zomaar als een ander dat roept. Juist omdat beschuldigingen van niet-integer gedrag mensen diep raken, moet je onnodige beschuldigingen voorkomen. Maar ook voorkomen dat integriteitsschenders ermee wegkomen door heel hard te roepen dat iets integritisme is om hen te beschuldigen.

Regelmatig toetsen

Integriteit is een ‘levend’ normenkader. Dat kader ziet er in Amsterdam anders uit dan in een kleinere gemeente op de Veluwe. Zo’n (beperkt) verschil is helemaal niet erg en kan zelfs de gedragenheid vergroten. Het verschilt niet alleen naar plaats, maar ook in tijd. Daarom is het goed om regelmatig te toetsen in hoeverre er nog een gedeeld normenkader over integriteit bestaat.

Wat zegt u? Dat heeft u allang gedaan? U heeft een integriteitsverordening? Of een gedragscode? Helaas blijkt maar al te vaak dat de gedragscode een volstrekte kopie is van het door #minBZK aangeboden voorbeeld. Geen woord erin dat een couleur locale verraadt. Of het ligt op de vensterbank en er is inmiddels een heleboel stof op terechtgekomen. Maar het vormt geen weerslag van het actuele normenkader. Dan heb je er niet veel aan.

Integriteitsopvattingen moet je nou eenmaal voortdurend met elkaar delen. Pas dan kun je elkaar er ook op aanspreken. Hoe vaak? Minstens eenmaal per raadsperiode, maar vaker aandacht eraan besteden kan heel goed helpen. Als er eenmaal een integriteitsschending aan de orde is, is het te laat om dat te doen. Dan lopen emoties vaak zo hoog op dat een weloverwogen zakelijke discussie niet goed meer mogelijk is. Bovendien bestaat dan de neiging om de normering aan te passen aan de voorliggende kwestie. Dat leidt vaak tot een te krap jasje, zodat een nieuwe ‘vermeende’ schending moeilijk met dit voorgaande geval te vergelijken is. Let dus op als u zelf iets ‘integritisme’ vindt of een ander uw opmerkingen zo kwalificeert. De kans is dan groot dat uw integriteitsnorm een geheel andere is dan die van uw collega-raadslid. En dat is lastig in een politieke omgeving, daar kunnen behoorlijke brokken uit voortkomen. Dat kun je beter voor zijn.

(L. Huberts, ‘Integriteit anno 2015: pijnpunten op de agenda’, in: J. Talsma & E. Karssing (red.), Jaarboek Integriteit 2015, ’s-Gravenhage: BIOS 2015, p.12-21.)

Eric Willems, integriteitsadviseur, eerder griffier en gemeenteraadslid

eric.willems@xs4all.nl

 

Filed Under: Raadsledennieuws

Reageer
Vorige artikel
Politiseer de gemeenteraad!
Volgende artikel
Vaststellen bestemmingsplan: waarom tekent de raad (niet) bij het kruisje?

Reader Interactions

GERELATEERD

VNG, COA en Vluchtelingenwerk: ‘Trek de spreidingswet niet in’

De VNG, het COA en Vluchtelingenwerk zijn kritisch over de plannen van het kabinet om de spreidingswet in te trekken. Ze stellen dat de spreidingswet werkt en nodig is. De spreidingswet intrekken zonder werkend alternatief, zal leiden tot duurdere en slechtere opvang én tot negatieve gevolgen voor bewoners van de opvanglocaties, aldus de organisaties.

spelregels AI gemeenten

AI-spelregels voegen voor gemeenten weinig toe

De nieuwe spelregels van het kabinet voor een verantwoord gebruik van generatieve AI voegen in de praktijk weinig toe voor gemeenten. Ze treffen al volop maatregelen. Ook de ontwikkeling van veilige AI-technologie is bij gemeenten in goede handen.

Autoriteit Persoonsgegevens op inspectie bij gemeenten

De komende maanden zal de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) verschillende gemeenten steekproefsgewijs bezoeken. Via deze inspecties wil de AP controleren hoe gemeenten omgaan met de privacy en persoonsgegevens van burgers en eventueel helpen met verbetering.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Senior Projectmanager Onderwijshuisvesting – Gemeente Eindhoven

Senior Juristen – Gemeente Wassenaar

Strategisch adviseur regionale samenwerking – Gemeente Katwijk

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

VNG, COA en Vluchtelingenwerk: ‘Trek de spreidingswet niet in’

15 mei 2025

spelregels AI gemeenten

AI-spelregels voegen voor gemeenten weinig toe

15 mei 2025

Autoriteit Persoonsgegevens op inspectie bij gemeenten

14 mei 2025

Gemeenten stellen vaker limieten aan aantal arbeidsmigranten

14 mei 2025

CBS: vaker zorg vanuit Wmo

14 mei 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU