Regels tegen Airbnb-overlast: lokaal of landelijk?

Gemeenten nemen steeds vaker maatregelen om overlast door Airbnb tegen te gaan, zoals een maximum aan de verblijfsduur of het aantal toegestane gasten. Is een landelijke regeling wenselijk? Of is het juist goed dat regels lokaal worden bepaald? Expert Martijn Arets pleit voor een nationaal juridisch kader en een kennisportal voor het uitwisselen van ervaring. 

Uit een rondgang van RTL Nieuws blijkt dat steeds meer gemeenten maatregelen nemen tegen de overlast die door het verhuren van een woning via vakantie-verhuurplatformen als Airbnb kan ontstaan. Bewoners verhuren daarbij tijdelijk hun huis (of een deel daarvan) via een online platform. Waar dit voor de één een bron van inkomsten is, kan het voor de ander een bron van overlast zijn. Bijvoorbeeld voor de buren van een verhuurder die elke dag andere, misschien wel luidruchtige toeristen in het huis naast zich heeft of voor inwoners die het sociale karakter van hun wijk of dorp zien veranderen.

Verschillende maatregelen

De maatregelen die gemeenten nemen verschillen. In de grote steden, zoals Utrecht en Rotterdam, mag een bewoner bijvoorbeeld zijn of haar huis maximaal zestig dagen beschikbaar stellen voor toeristen. In Amsterdam is dat nu ook nog het geval, maar per 1 januari 2019 zal dat dertig dagen zijn. In Den Haag is de grens minder duidelijk: hier mag ‘incidenteel’ worden verhuurd. Ook zijn er regels voor het aantal gasten dat in een huis mag verblijven. In de hoofdstad en de hofstad zijn dat bijvoorbeeld vier gasten per nacht, in Rotterdam en Utrecht zijn dat er zes (voor huizen tot tweehonderd vierkante meter).

Ook buiten de grote steden worden maatregelen genomen, zoals in de gemeenten Breda, Middelburg, Bergen en Texel. In Zandvoort mag nu nog 120 dagen worden verhuurd, maar de gemeente van de populaire badplaats denkt na over nieuwe maatregelen. In Amstelveen gelden binnenkort strengere regels: er mag maximaal dertig dagen per jaar worden verhuurd aan vier toeristen tegelijk. Het wordt verboden om sociale huurwoningen te verhuren.

Landelijke regelgeving of beter lokaal?

Is een uniforme regeling wellicht wenselijk? Of is het juist goed dat gemeenten hun eigen plan trekken? Een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat laatste. ‘Het probleem speelt niet in alle 380 gemeenten en gemeenten kunnen ook het best zelf hiervoor beleid maken, toegespitst op de eigen lokale situatie. Zandvoort is nu eenmaal niet hetzelfde als Amsterdam of Urk. Om die reden zijn wij voor veel van dergelijke onderwerpen niet voor uniformiteit of landelijke regelgeving.’

Ook Martijn Arets, onderzoeker bij de Universiteit Utrecht en internationaal expert op het gebied van online platformen zoals Airbnb, vraagt zich af of een landelijke regeling haalbaar is. ‘In iedere gemeente is de impact van dit soort platformen anders. In Amsterdam loopt het hard, maar andere gemeenten denken: laat maar komen. Daarbij: als je een landelijke regeling maakt, scheer je niet alleen verschillende gemeenten en bijhorende problematiek over een kam. Het kan ook zijn doel voorbij schieten. Veel gemeenten hebben bijvoorbeeld de middelen niet om te handhaven.’

Nationaal juridisch kader

De onderzoeker heeft een ander idee: ‘Waar je wel aan kunt denken is een nationaal juridisch kader waarbinnen de gemeenten zelf aan de knoppen kunnen draaien. Hoewel er lokaal verschillen zullen zijn in bijvoorbeeld het aantal dagen, heeft iedereen er belang bij dat handhaving goed kan worden uitgevoerd. In New York is bijvoorbeeld een wet aangenomen waarin Airbnb data zal moeten gaan delen met de overheid. Dit is iets dat je het beste nationaal kunt organiseren.’

Arets is voorstander van het delen van kennis: ‘Deze ontwikkeling vraagt misschien wel meer om een kennisportal, gefaciliteerd door een koepelorganisatie bijvoorbeeld, waar gemeenten informatie uitwisselen. Gemeenten die hier meer ervaring mee hebben, geven dit door, zodat het wiel door anderen niet opnieuw hoeft worden uitgevonden.’ Daarnaast zou er volgens hem best meer gekeken mogen worden naar de effecten van de huidige regelgeving. ‘Ik merk dat er weinig onderzoek naar wordt gedaan. Het zou goed zijn als de keuzes voor regels wat betreft dit soort platformen geen politieke keuzes zijn, maar onderbouwde maatregelen. Wat is nu echt het effect van de regels?’

Advies uit een denktank

Arets nam zitting in een denktank van de gemeente Amsterdam over hoe de stad moet omgaan met vakantieverhuur. Een paar van de adviezen die daaruit voortkwamen zijn ook nuttig voor andere gemeenten. ‘Het begint eigenlijk bij bewustwording en denk vooral platformonafhankelijk, want Airbnb is tenslotte niet de enige aanbieder meer. Er zijn er inmiddels veel meer. Hoe ga je dat aanbod controleren? Stel je regels in, zoals een maximum aantal dagen? Zorg ervoor dat er middelen vrijkomen voor handhaving waarmee je het aanbod kunt controleren. Om een idee te geven: in Amsterdam kost dat een paar miljoen per jaar.’

Daarnaast zijn er volgens hem kraakheldere afspraken nodig: ‘Maak duidelijk welke woningen wel gebruikt mogen worden als vakantieverhuur en welke huizen niet. In verschillende gemeenten is het bijvoorbeeld niet toegestaan om sociale woningbouw te verhuren.’ En trek vooral op met relevante, belanghebbende partijen. ‘Denk aan de Vereniging van Eigenaren (VvE’s) in de gemeente, informeer en betrek de beheerders daarvan. Een grote deel van verhuur vindt plaats in een VvE.’