Het praten over burgerkracht is één, maar het implementeren, … Tsja, dat is wel wat ingewikkelder. Er is veel te doen in 2014
Niet voor niets dat het woord ‘participatiesamenleving’ gekozen is tot hét woord van het jaar 2013. Wij leven immers in een samenleving waarin burgers meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven. En voor hun omgeving. Weg met dat onnodige gepamper. Ophouden met dat tribunegedrag. Redeneer vanuit kracht: wat je wél kan. Zoals onze Koning het tijdens de afgelopen Prinsjesdag luid en duidelijk heeft voorgelezen in de Ridderzaal: onze vertrouwde klassieke verzorgingsstaat wordt omgevormd tot een samenleving waarin burgers en overheid – ieder vanuit eigen rol – elkaar versterken.
Op zich niet zo’n wonderlijke ontwikkeling als we ons bedenken dat ons opleidingsniveau in de afgelopen halve eeuw met meer dan een factor acht (!) is toegenomen. Jawel. Klinkt dan ook wel logisch dat het hoofdstuk ‘cocreatie’ in 2014 een dominante plek krijgt op menig bestuurs- en managementagenda. Want het praten over burgerkracht is één, maar het implementeren, … Tsja, dat is wel wat ingewikkelder. Want hoe pak je dat nou aan als je zo gewend bent om comfortabel vanuit dat veilige kantoor te bedenken wat goed is voor de mensen? Met dat hoge ‘wij-weten-wel-wat-goed-voor-u-is’ gehalte?
Simpel. Dat betekent uit die ivoren toren komen. En het gesprek aan willen én durven gaan. Gewoon de straat op gaan. Gaan luisteren en voelen wat daar aan de hand is. Opdat je écht openstaat voor andere dingen: diversiteit gebruiken als driver. Want als we de slag willen maken van het verticale machtsdenken naar de horizontale netwerkfilosofie dan kun je niet achter dat glimmende bureau blijven zitten. Opgesloten in verstarde structuren en top-down organogrammen. Je bent toch op zoek naar gelijkwaardigheid, wederkerigheid en openheid. Naar common ground, enthousiasme en daad- en denkkracht. Gestuurd door waarden als samenwerking, vertrouwen en verbinding.
En dan heb je geen studiebollen nodig die alles van één onderwerp weten, maar mensen die er op uit durven te gaan. Die vanuit de échte werkelijkheid de dialoog opzoeken. Die elkaar durven aan te spreken. Om zo die horizontale samenwerkingsverbanden te smeden. Gericht op dat gemeenschappelijke hogere doel. Natuurlijk gaat de techniek – gefaciliteerd door het enorme succes van smartphones, tablets en apps – ons daarbij gaat helpen. Opdat er zo bewegingen gaan ontstaan vanuit die gebruikersgroepen zélf. Gebruikmakend van zoals dat in de volksmond heet ‘de wisdom of the crowd’.
Meelopen
Maar of we het nou willen op niet: we zullen als verantwoordelijke bestuurders ook zélf de grenzen van onze eigen behagelijke comfortzone moeten opzoeken. Je dus niet verschuilen achter volle agenda’s of andere zogenaamde prioriteiten. Nee, zélf de confrontatie met je gebruikers aan te durven gaan. Om zo dat practice what you preach te operationaliseren. In de sfeer van ’the medium is the message’: de wijze waarop de vernieuwing wordt inzet is in the end bepalend voor het succes.
Zoals een ziekenhuisdirectie die zichzelf twee dagen als patiënt liet opnemen in het eigen ziekenhuis. Of de bestuurders van woningbouwcorporatie die een etmaal gingen logeren bij een van hun huurders. Om zo hun eigen woongenot te kunnen proeven. Of een gemeentelijk managementteam dat wilde weten wat jongeren bewoog. Waarbij iedereen van hen een dag meeliep met studenten. Om samen op te staan, te ontbijten, boodschappen te doen, te koken, etc. Niet vanuit een clean vergaderzaaltje met droevige formica tafels, maar gewoon in de praktijk van alledag. Om zo de werkelijkheid ook écht op te kunnen snuiven. Als het ware te kunnen voelen.
2014
Veel te doen dus in 2014! Mijns inziens is één ding hierbij cruciaal: laten we niet weer in de val trappen door deze transformatie op dezelfde klassieke wijze aan te pakken als al die voorgaande veranderingen. Leer van de wijze les van managementgoeroe John le Carré: a desk is the most dangerous place from which to view the world. Een see-feel-change benadering dus. Cultuurveranderingen zit ‘m namelijk niet in het er over praten, maar het gewoon doen. Iedere dag weer opnieuw, uiteraard met veel plezier. Want als er al een geheim voor succes is, dan is dat het vermogen om de dingen ook te kunnen zien vanuit andermans gezichtspunt!
Mag ik u een voorspoedig 2014 toewensen?
Je slaat de spijker op zo’n kop Dirk-Jan. Je ziet inderdaad dat we de transformatie van verticaal naar horizontaal héél traditioneel aanpakken. Want we blijven veilig in dat hok zitten. Open met die ramen. Zoek de dialoog op. Juist dat moet de uitdaging zijn voor 2014!
Een inspirerende column Dirk-Jan. Voorzien van richtingen die hout snijden. Waar we dus wat mee moeten in het publieke domein. Aan de slag dus!
Jan-Willem van Oirschot
Ik denk dat de eigenwijsheid de eigen wijsheid weer zal overtreffen! Wat dus weer ten koste gaat van de meeste anderen!
Hoog tijd voor een Nationale Participatieprijs voor gemeenten! Dat levert vast heel veel mooie lokale (kostenbesparende) voorbeelden op…