Verkiezingen: de laatste stand van zaken

Het is zover: de Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur. De rode potloden zijn geslepen, de stembureauleden staan klaar en de campagne nadert zijn einde. De laatste stand van zaken in gemeenteland.

Bijzondere stemlocaties

Er zijn dit jaar weer heel wat leuke, bijzondere en unieke stemlocaties. Zo is de keuze reuze voor inwoners van de gemeente Amsterdam. Zij kunnen terecht bij heel wat bijzondere stemlokalen, zoals in een van de musea, zoals het Anne Frank Huis en het Van Gogh Museum, in theater De Roode Bioscoop, in een oud station, planetarium of grote brouwerij.

Kleinste stembureau van Nederland

Het kleinste stembureau staat opnieuw in het Overijsselse de Marle, waar inwoner en tevens voorzitter van het stembureau Wim Westhoff kiezers ontvangt in zijn eigen woonkamer. Al sinds 1948 biedt het woonhuis onderdak aan een stembureau voor het buurtschap Marle. De titel ‘kleinste stembureau’ slaat trouwens ook op het kleine aantal kiesgerechtigden dat geregistreerd staat: in totaal nog geen 50.

‘Maak het spannender’

Heel wat gemeenten hielden acties voor een hogere opkomst. Dat kan voor sommige groepen inwoners wel wat spannender, zo vindt burgemeester Marcouch van Arnhem. Zo is het bijvoorbeeld voor mensen die nu toch al niet van plan zijn om te gaan stemmen en voor jongeren die voor het eerst hun stem mogen uitbrengen niet erg uitnodigend en saai. ‘Stemmen en verkiezingen moeten een feest van de democratie worden. Met ludieke acties, muziek, verrassende evenementen. Dat helpt mee om kiezers enthousiast te maken, aldus Marcouch, burgemeester van Arnhem. De Arnhemse burgervader gaf zelf het goede voorbeeld: vorige week daalde hij af langs de buitenmuur van de Eusebiuskerk, terwijl hij ondertussen een rondje rood inkleurde.

Verder doet Arnhem veel om jongeren te bereiken. Op een democratiefeestje dat ze had georganiseerd kwamen honderden jongeren. ‘Zo moet het: niet betuttelen, hou het luchtig.’ Marcouch bezocht verschillende middelbare scholen en ontdekte dat meer jongeren dan gedacht heel goed weten wat ze willen, ook degenen die nog te jong zijn om te stemmen. ‘Die groep wordt helemaal vergeten in de campagnes, maar zij zijn wel de stemmers van de toekomst. Onze keuzes nu vormen het land waarin zij straks leven. Zij moeten meer aandacht krijgen, voordat ze al voor ze beginnen geïnfecteerd zijn met het idee dat stemmen geen zin heeft.’

Proefstemlokalen

Arnhem is ook een van de gemeenten waar inwoners kunnen oefenen met het uitbrengen van hun stem, in zogenoemde proefstemlokalen. ‘Daar maken velen elkaar op attent, merken wij. Ik sprak vandaag nog een nieuwe Nederlander, die niet wist dat kiezen hier heel anders gaat dan in zijn land van herkomst,’ aldus Marcouch.

Toegankelijk stemmen

Ongeveer 1 op de 22 stembureaus is niet toegankelijk voor mindervaliden, meldt de Open State Foundation, die hiervoor de gegevens verzamelde voor het platform Waar is mijn stemlokaal? In totaal zijn er ruim 9800 stembureaus. In 234 van de 342 gemeenten zijn alle locaties toegankelijk voor mensen met een beperking. Dat geldt echter niet voor meer dan 400 bureaus, ongeveer 4,5 procent van het totaal. Die zijn verspreid over 108 gemeenten, waaronder grote plaatsen als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Almere, Groningen, Apeldoorn en Zwolle.

De #stembureaus zijn woensdag geopend van 7.30 tot 21.00 uur. Allemaal zijn ze #toegankelijk voor mindervaliden. Ook een gehandicaptenparkeerplaats is bij elk stemlokaal aanwezig. Het #gemeentehuis is een extra toegankelijk #stembureau. https://t.co/htN9cNlg90 pic.twitter.com/8D9Rh17MxJ
— Gemeente Bunschoten (@gembunschoten) November 20, 2023

Drempelverlagend

Wat er zoals voor toegankelijkheid wordt gedaan? Gemeenten als Amsterdam Eindhoven, Breda, Enschede, Alkmaar, Gouda en Wageningen leggen drempelhulpen neer zodat mensen daar overheen kunnen lopen of rijden. Eindhoven, Schiedam, Enkhuizen en een aantal andere gemeenten plaatsen hellingbanen voor mensen die een trap niet op kunnen komen. Onder meer Leeuwarden, Alphen aan den Rijn en Veenendaal hebben extra brede stemhokjes voor scootmobielen en rolstoelen.

Ook zijn er gemeenten die voor de verkiezingen speciaal vervoer regelen voor mensen met een beperking, naar het stembureau en terug, zoals Groningen die voor een verkiezingstaxi zorgt net als Nijmegen, Arnhem, Tilburg en Sittard-Geleen. De gemeenten Den Haag, Utrecht, Leeuwarden, Eemsdelta en Midden-Groningen regelen invalidentoiletten bij de stembureaus. ‘Wij vinden het belangrijk dat iedereen kan komen stemmen. Het zit hem vaak in kleine dingen. Een invalidentoilet werkt drempelverlagend,’ aldus Utrecht.

Demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken deed vorige week nog een beroep op gemeenten om de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen zo toegankelijk mogelijk te maken. ‘Met een deel van de knelpunten in toegankelijkheid kunnen gemeenten nog aan de slag op korte termijn.’ Dat gaat vooral om drempels en toegangsdeuren.

Prokkelduo’s en inclusieve stembureau’s

In 220 gemeenten zijn er inclusieve stembureaus waar mensen met een (licht) verstandelijke beperking actief zijn als vrijwilliger. Goed nieuws, vindt stichting Prokkel, initiatiefnemer van deze campagne. ‘Op deze manier wordt de samenleving steeds inclusiever. En is de bezetting van stembureaus een meer reële afspiegeling van de samenleving.’ De vrijwilligers met een (licht) verstandelijke beperking doen verschillende werkzaamheden. ‘Vaak doen ze net als de andere vrijwilligers dezelfde taken, met het enige verschil dat ze dit, indien nodig het samen doen met een andere vrijwilliger, alhoewel sommige mensen het helemaal zelfstandig doen. Momenteel zijn er al 350 duo’s gevormd.’

In Alkmaar wordt bijvoorbeeld samengewerkt met stichting Prokkel. In bepaalde stemlokalen krijgen mensen met een licht verstandelijke beperking de kans om mee te helpen tijden de verkiezingen. Ook de gemeente Zuidplas zich in voor inclusieve verkiezingen. ‘Meer dan ooit wordt er ingezet op inclusiviteit. Van een prokkelduo tot aan een soundbox en van een proefstemming tot een stemmal,’ zo schrijft de gemeente. Op 16 november was hier ook ook een proefstemming, zodat inwoners konden oefenen met het stemmen.