De toonzetting van het politieke debat is bijtend en verwijtend, de aandacht voor wat er echt urgent is verslapt. Kan het niet anders? Pascale Georgopoulou snakt naar een verzoenend en verbindend verhaal, een mildere toon ook. Wie kan dat beter dan een burgemeester?
Het valt niet mee om tegenwoordig het politieke debat op televisie, actualiteitenprogramma’s of social media te volgen. Ik stoor mij enorm aan de toonzetting, het strooien met verwijten en onwaarheden, het sneren naar elkaar en aan de polarisatie. Het heeft iets weg van ‘American Wrestling’, verhitte hoofden, een boel geschreeuw en rollende spieren, allemaal fake trouwens. Net peuters die in de zandbak elkaars emmertje hebben gepikt en het boos of bijtend terugeisen.
Probleemaanpak boven ideologie
In 2013 schreef Benjamin Barber het boek ‘If Mayors Ruled the World. Dysfunctional Nations, Rising Cities’. Natiestaten missen, volgens Barber, de kracht om de grote problemen van deze tijd op te lossen. Dat komt omdat ze oud en verlamd zijn, gepolariseerd en verstrikt in ideologische haarkloverij. Klimaatverandering, migratie, financiële crisis en armoede zijn er niet meer in goede handen. Voor deze problemen zijn naties van elkaar afhankelijk, maar ze trekken zich juist terug achter de landsgrenzen en lossen niets op.
Steden en hun burgemeesters zijn daarentegen vitaal, zelden ideologisch en juist superpragmatisch in de aanpak van problemen. Zij gaan lokaal op zoek naar oplossingen en vormen tegelijkertijd bovenlokale netwerken van cultuur, handel en communicatie. Steden bruisen van creativiteit, innovatie en diversiteit, hebben de ideale schaal om dingen aan te pakken en om inwoners te betrekken. In het boek staan tal van inspirerende en concrete voorbeelden van over de hele wereld.
Wereldparlement burgemeesters
Terug dus naar de democratische bakermat van het stedelijk bestuur. Barbers’ droom is een wereldparlement van burgemeesters. Met de burgemeester als hét symbool van lokaal bestuur, direct aanspreekbaar en benaderbaar. Tegelijkertijd pleit Barber voor een probleemaanpak boven ideologie, een netwerksamenwerking boven onafhankelijkheid om zo te komen tot een eerlijke nieuwe wereld voorbij de eigen grenzen. Ook na ruim 10 jaar blijft het een hoopvol pleidooi.
Mildheid en verbinding
Voor de lezer die nu gaat aanvullen: ‘ja, maar…
…burgemeesters zijn bij ons niet gekozen
…ze hebben geen eigen visie/agenda
…er is ook heel veel lokale polarisatie met tig partijen in de raad
…landelijk is een afspiegeling van wat er lokaal gebeurt en vice versa’,
stel je toch voor hoe het zou zijn als het wél kon, wél het praktische, wél het verbindende. En dan bedoel ik heus niet de zalvende teksten bij herdenkingen of de haast sleetse herhaling van de woorden ‘samen’ en ‘trots’ in nieuwjaarstoespraken.
Bewaren van kalmte
In alle crises van de afgelopen jaren, of het ging om corona, de asielopvang of de spanningen vanwege het conflict in Gaza, keer op keer heb ik burgemeesters zorgvuldig woorden horen kiezen. Ik heb ze zien oproepen tot het bewaren van kalmte als het maatschappelijk lastig ligt, laten merken dat mensen worden gezien en hun zorg gehoord en zorgen dat wij/zij opzij wordt geschoven.
Burgemeesters die naar de problemen toe gaan om ze te zien, voelen en helpen oplossen. Bij de inwoners, met de inwoners. Soms in de schijnwerpers, vaker op de achtergrond. Van familiedrama om de hoek tot oorlogsgeweld ergens op de wereld. Hoe waardevol is dat voor iedereen, maar vooral voor de mensen die grip op hun leven zijn kwijtgeraakt. Vanwege veranderingen op de arbeidsmarkt, een krappe woningmarkt, financiële onzekerheid, stijgende energielasten en een leefomgeving die ook verandert.
Bij elkaar houden
Mensen, sommige meer dan andere, voelen zich onzeker in de veranderende wereld om zich heen. En denken misschien dat anderen het beter hebben, meer profiteren, meer genieten. In plaats van die onzekerheid aan te wakkeren -landelijke politici zijn er tegenwoordig bijzonder in bedreven- past nabijheid en een concreet gebaar. En dat doen heel veel burgemeesters en ook andere lokale bestuurders en volksvertegenwoordigers, de boel een beetje bij elkaar houden. Er hoeft niet per se een wereldparlement van burgemeesters te komen, maar wel focus op echte problemen en echte oplossingen. Met meer mildheid en welwillendheid.
Pascale Georgopoulou is oud-griffier en zelfstandig adviseur binnen de publieke zaak, o.a. senior projectleider invoeringsondersteuning Omgevingswet voor gemeenteraden en griffiers.
Mooie opinie van Pascale Georgopoulou.
Zeker aan het eind waar niet alleen de burgemeester maar ook andere lokale bestuurders, de wethouders en de gemeenteraadsleden terecht worden genoemd.
Vooral de laatsten behoren als volksvertegenwoordigers juist te verstaan wat de inwoners als praktische punten naar voren brengen.