Op 1 augustus is de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen in werking getreden. Hiermee is de Kiesraad verantwoordelijk geworden voor het beheer en de beveiliging van de programmatuur die wordt gebruikt ter ondersteuning van het berekenen en vaststellen van verkiezingsuitslagen.
Wijzigingen per 1 augustus
De Wet programmatuur verkiezingsuitslagenn (Stb. 2024, 92) betreft een wijziging van de Kieswet. Nederland gebruikt programmatuur bij verkiezingen om de verkiezingsuitslagen te berekenen. In de oude situatie waren de gemeenten zelf verantwoordelijk voor het installeren en beheren van deze programmatuur. Met de inwerkingtreding van de wet kan de Kiesraad als beheerder voorschriften opstellen voor de aansluiting en het gebruik en kan de Kiesraad zorgen voor naleving van die voorschriften. Ook wordt het gebruik van de programmatuur die door de Kiesraad ter beschikking wordt gesteld verplicht. Voorheen was gebruik van deze programmatuur facultatief voor het centraal stembureau.
De nieuwe regels gelden voor de verkiezingen van het Europees Parlement, de Tweede Kamer, de Eerste Kamer, provinciale staten, waterschappen en gemeenteraden. De Kiesraad en de bestuurscolleges van de BES-eilanden kunnen in overleg bepalen dat de door de Kiesraad ter beschikking te stellen uitslagprogrammatuur ook op deze eilanden wordt gebruikt.
Aanwijzingsbevoegdheid
Als beheerder van de programmatuur voorziet de wet in de formele bevoegdheid van de Kiesraad tot het geven van een beheersaanwijzing aan gemeenten, bij waterschapsverkiezingen aan het dagelijks bestuur van een waterschap, of aan het gemeentelijk stembureau, het nationaal briefstembureau, hoofdstembureau of een centraal stembureau. Deze aanwijzingsbevoegdheid is neergelegd in art. Ea 10 lid 1 van de Kieswet en geeft de Kiesraad de bevoegdheid om beheersaanwijzing te geven bij een tekortkoming in de naleving van de aansluit- of gebruiksvoorschriften waardoor de betrouwbare of veilige werking van de uitslagprogrammatuur ernstig in gevaar is. Deze bevoegdheid geldt ook bij onvoorziene omstandigheden als gevolg waarvan de betrouwbare of veilige werking van de uitslagprogrammatuur ernstig in gevaar is.
Eerder uitten gemeenten hun zorgen over deze aanwijzingsbevoegdheid. Dit vanwege de spanning tussen de verantwoordelijkheid van de Kiesraad als beheerder van de programmatuur en de democratische verantwoordelijkheden van het college van burgemeester en wethouders. Dit resulteerde in een samenwerkingsprotocol waarin onder meer afspraken over het gebruik van de software en het geven van beheersaanwijzingen zijn vastgelegd (art. Ea 8 lid 2 Kieswet).
De Kiesraad heeft een factsheet gemaakt waarin de wijzigingen schematisch zijn weergegeven.
Kieswet en Kiesbesluit Editie 2025
Goed voorbereid de verkiezingen in? Deze publicatie bevat de volledige en actuele teksten van zowel de Kieswet als het Kiesbesluit.
Nieuw zijn de Wet programmatuur verkiezingsuitslagen en het Kiesbesluit programmatuur verkiezingsuitslagen die per 1 augustus 2025 in werking zijn getreden
Geef een reactie