Niet de hoeveelheid werk, maar het doel van het Wob-verzoek bepaalt of Leiden leges gaat heffen. Experts betwijfelen of dit wel mag.
Wie niet het verkeerde zegt, kan gratis worden geholpen met zijn verzoek om informatie onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). In principe worden de meeste Wob-verzoeken kosteloos behandeld.
“De beleidslijn is dat voor de beantwoording van vragen door inwoners, belanghebbenden of journalisten in principe geen kosten in rekening worden gebracht”, stelt Lonneke van den Arend, woordvoerder van de gemeente Leiden. “De gemeente brengt geen kosten in rekening.”
De vragen volgen op onrust, ontstaan nadat duidelijk werd dat in de nieuwe legesverordening de prijs voor het zoeken van documenten na een half uur bijna 100 euro per uur kost. Desgevraagd erkent de gemeente al sinds 2009 leges als stok achter de deur te hebben, maar ontkent ooit iemand leges te hebben gerekend en dat ook niet van plan te zijn.
Commerciële verzoeken
“De legesverordening biedt hiertoe wel de mogelijkheid, maar die is bedoeld om in te zetten bij verzoeken met een commercieel doel”, stelt Van den Arend dan ook. In een toelichting stelt de gemeente dat moet worden gedacht een partij die commerciële belangen heeft bij vragen naar transparantie.
“Ja, dat heet beleid, maar dan moet het wel op goede gronden berusten en consequent worden toegepast, anders heet het willekeur”, zegt Bernd van der Meulen, hoogleraar bestuursrecht aan de Wageningen University. Hij schreef ooit op verzoek van toenmalig minister Pechtold een vervanger voor de Wob.
Geen belang
Van der Meulen benadrukt dat een verzoeker geen ‘belang’ hoeft te stellen en dus niet hoeft uit te leggen waarom het belangrijk is dat informatie openbaar wordt. Desgevraagd erkent de woordvoerder dat het dan erg moeilijk is aan te tonen, waarvoor iemand dat vraagt. “Als het tegen de wet is dan zullen wij dat ook niet vragen.”
Volgens Van der Meulen past het niet om via de achterdeur van de vergoeding nu opeens een belangdiscussie te voeren. “Dat is ook lastig uitvoerbaar Wij beslissen op uw informatieverzoek en komen dan terug om nog eens over het doel te debatteren. Dat is op z’n minst een beetje raar.”
Onhaalbaar
Ook archiefwetenschapper Bennie Blom betwijfelt of het juridisch haalbaar is om leges te heffen voor een specifieke doelgroep. De jurist studeerde af als Archiefwetenschapper op de relatie tussen archieven en transparantie. Volgens hem is de discussie overbodig als Leiden de archieven op orde brengt. Blom is gemeentearchivaris in Delft.
“Ze zijn verplicht de documenten op orde te hebben”, stelt hij. Daarbij wijst hij naar de Archiefwet. Die vraagt namelijk dat er naast een historisch erfgoed ook een goede administratie wordt gevoerd. “De spullen moeten dus binnen redelijke tijd beschikbaar zijn. Dat lijkt nu niet het geval en dat gaan ze afwenden op de burger. Dat is volgens mij in strijd met elkaar. De onderzoekstijd kun je je besparen als je de archieven goed op orde hebt.”
Toegankelijk
Dat de gemeente Leiden momenteel grote problemen met de toegankelijkheid van documenten heeft, bleek recentelijk bij een Wob-verzoek van het Leids Dagblad. Daar zou tientallen uren naar stukken zijn gezocht; vele duizenden euro’s aan leges konden worden geheven.
De gemeente Leiden wil niet inhoudelijk op die kritiek ingaan, omdat de gemeenteraad zich nog over de legesheffing moet uitspreken. Dat gebeurt later vandaag. Wel belooft een voorlichter dat de gemeente zich in alle gevallen aan de wet zal houden en pareert de zorgen: “Journalisten en burgers hebben nog nooit leges betaald voor Wob-verzoeken en gaan dat ook in de toekomst niet doen.”
Het sleutelwoord is informatietechnologie, volgens Blom. Hij wijst op Scandinavische landen, zoals Zweden dat de registers met documenten goed bijhoudt en zelfs op internet publiceert. “Dan kan de burger zelf zoeken”, stelt hij dan ook. Volgens is kern van de problematiek van de tijdsbesteding dat er te weinig toezicht is op de kwaliteit van archieven.
Stem op de poll:
Persvoorlichters moeten Wob-medewerkers worden >>
@fred ijspeerd: Op die uitspraak van de rechtbank Den Haag valt wel wat af te dingen. allereerst is het in strijd met een eerder afweging van het Hof Den Haag van 6 juli 2011 die zich weer baseert op een uitspraak van de HR van 7 mei 1997. Tenslotte wordt er ook uitgesproken dat het maken en verstrekken van kopie?n ook niet in rekening mag worden gebracht. Dat kan onmogelijk gebaseerd zijn op de uitgangspunten van de WOB, want die regelt het inzagerecht. Waddinxsveen gaat in bereop en ik geef ze een aardige kans!
Ik heb een uitspraak van de rechtbank Den Haag, meervoudige kamer, van 7 december 2011 die heel duidelijk is. ER MOGEN GEEN WOB-LEGES WORDEN GEVRAAGD, OMDAT DE WOB STAAT VOOR HET ALGEMEEN BELANG.
Aan de rechtbank heb ik gevraagd om deze uitspraak met een LJN:nummer te publiceren.
De ISD Nw.Frysl?n heft al 2 jaar een WOB – verordening waarin op basis van het aantal pagina’s leges geheheven worden. Daarnaast zij bepaalde beleidsstukken speciaal besprijst. Hierbij geld de regel eerst dokken dan leveren.