Tijd voor reflectie, met een serie over participatiedilemma’s. Wat staat meedoen in de samenleving in de weg of bepaalt juist het succes?
– Serie dilemma’s van participatie –
Deze dilemma’s komen uit het boek ‘Participatie ontward’ van
kenniscentrum MOVISIE, dat hiermee lijnen wil trekken tussen de verschillende
kanten van het onderwerp. Met deze week: kwetsbaar of weerbaar?
“Met de komst van de Wmo zijn gemeenten meer aandacht gaan
besteden aan de ondersteuning van kwetsbare burgers door weerbare burgers”,
schrijven senior adviseur Marjet van Houten en senior onderzoeker Aletta
Winsemius van het kenniscentrum. Maar het streven om zo de kosten van zorg te
beperken “creëert een onderscheid tussen kwetsbare en weerbare burgers dat er
eigenlijk niet is”.
Onderscheid
Waarom? “Weerbare mensen kunnen door allerlei omstandigheden
in een kwetsbare situatie komen en kwetsbare burgers kunnen hun kracht
ontwikkelen en weerbaar(der) worden. Het onderscheid brengt het risico met zich
mee dat er geen oog meer is voor de krachtige kant van kwetsbare burgers en
voor de kwetsbare kant van weerbare burgers.”
Door het onderscheid is het ook net of ‘kwetsbare’ mensen
niet goed voor zichzelf en elkaar zorgen kunnen, wat juist niet het geval is.
Lotgenotencontact, zelfhulpgroepen, 1-op-1 contact door familie, buren of
vrienden. Juist de als kwetsbare gelabelde mensen staan elkaar vaak bij.
“Misschien is met name de term kwetsbaar aan herziening toe, in ieder geval in
relatie tot informele zorg.”
Ondersteuning
De effectieve ondersteuning van burgerparticipatie vraagt om
hun eigen initiatief, zien Van Houten en Winsemius. “Gemeenten blijken aan te
lopen tegen wat het Verwey-Jonker Instituut de participatieparadox noemt.”
Kwetsbare burgers willen graag ondersteund worden bij het
vinden van passende voorzieningen, terwijl overheden ervan uitgaan dat mensen
daar zelf naar op zoek gaan. “Het beeld dat kwetsbare mensen van zichzelf
hebben komt niet overeen met het beeld dat overheden voorstaan en zoals dat
steeds vaker voorkomt in beleidsvisies.”
Volgende week deel twee van de serie: Werken of zorgen? De serie wordt
afgesloten door een interview met de auteurs over hun kijk op participatie.
Prima artikel mooie analyse. Maar participatie is meer dan een taalkundig onderscheid tussen weerbaar en kwetsbaar.
De kern is de taak van het bestuur van de totale samenleving, die mag haar verantwoording voor zorg niet afstoten naar individuele vrijwilligers, daardoor raakt de overheid haar zeggenschap kwijt over kwaliteit en kwantiteit van de zorg. De kwetsbaren worden daar gedupeerden van.