Over een dikke twee weken zijn de gecombineerde verkiezingen voor de waterschappen en Provinciale Staten. Nog even een aantal laatste zaken op een rij: de kleur van de stempas en stembiljetten, briefstemmen, stemmen per volmacht en de wens voor een speciaal kiescollege.
De stempas en de stembiljetten voor de verkiezingen van de waterschappen zijn dit jaar weer groen. De stempapieren voor Provinciale Staten zijn blauw. Dat zegt Procura, het bureau dat voor het merendeel van de gemeenten de praktische uitvoering van de verkiezingen verzorgt. Gemeenten zijn verplicht om elke soort verkiezing een andere kleur te geven. Ze mogen zelf kiezen welke kleur dat is, maar blauw is al heel lang in gebruik. Toen er in 2015 voor het eerst gecombineerde verkiezingen voor zowel Provinciale Staten als de waterschappen waren, kreeg de provincie het gebruikelijke blauw en werden de waterschapspapieren groen.
Blauw en groen
Dat leidde hier en daar tot verwarring, bleek uit de evaluatie die TNS-NIPO in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken maakte. ‘De kleur blauw past gevoelsmatig beter bij water,’ meldde een aantal gemeenten. Het is voor het ministerie geen aanleiding geweest om daarover iets op te nemen in de instructie die elke gemeente toegezonden krijgt voor de organisatie van verkiezingen. ‘Blauwe papieren die per ongeluk in de groene stembus terechtkomen, worden bij het tellen van de stemmen alsnog op de goede stapel gelegd,’ aldus de Kiesraad.
Briefstemmen
Stemmen per brief vanuit het buitenland kan niet bij de verkiezingen voor Provinciale Staten en de waterschappen. Reden is, aldus de Kiesraad, dat stemmers voor deze verkiezingen ingezetene moeten zijn van een provincie. Ze vallen dan ook onder het werkgebied van een waterschap. Briefstemmen is nu alleen mogelijk bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement, omdat dan de ingezeteneregel niet van toepassing is.
Volmacht
Wie voor werk of vakantie in het buitenland is op 20 maart, kan wel bij volmacht laten stemmen. De kiezer moet daarvoor op de achterkant van zijn stempas invullen wie gemachtigd wordt om een stem uit te brengen. De gemachtigde moet ook zijn eigen identiteitsbewijs en een kopie van het ID-bewijs van de volmachtgever meenemen naar het stemlokaal. Zo’n kopie mag op een smartphone of een tablet staan. Een stemmer mag maximaal twee volmachten hebben. Wie ziek is of op de dag van de verkiezingen niet in zijn eigen provincie verblijft, kan eveneens een volmacht afgeven. Een volmacht is tot vijf dagen voor de verkiezingen ook schriftelijk aan te vragen bij de eigen gemeente.
Kiescollege
De gekozen leden van Provinciale Staten kiezen de senatoren van de Eerste Kamer. Nederlanders in het buitenland die geen ingezetene meer zijn van een Nederlandse gemeente kunnen daar dus geen invloed op uitoefenen, terwijl de Eerste Kamer wel over beleid voor alle Nederlanders gaat. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft recent aan de Tweede Kamer voorgesteld om deze Nederlanders in het buitenland een stem te laten uitbrengen op een speciaal kiescollege, dat samen met Provinciale Staten de samenstelling van de Eerste Kamer bepaalt. Daarvoor is een grondwetswijziging nodig.
Volgens mij klopt uw bericht niet helemaal. Het ministerie van BZK stelt in overleg met de Kiesraad het model en de kleur van de stempas vast. De gemeenten en drukkers hebben verder geen keus. Maar de redenering klopt wel. Het is handiger om voor de waterschapsverkiezingen de blauwe kleur te gebruiken en voor de verkiezingen voor de provinciale staten de groene kleur.