De werving van kandidaten voor de gemeenteraad is een taak van politieke partijen. Het ambtelijk apparaat moet ophouden zich daarin te mengen, vindt de SP. Maar volgens minister Ollongren van Binnenlandse Zaken is er helemaal geen sprake van bemoeienis.
SP-Kamerlid Ronald van Raak vroeg de bewindsvrouw opheldering over de cursus Politiek actief voor de gemeente van ProDemos, dat onder BZK valt. ‘Deelt u de opvatting dat de rekrutering van politieke volksvertegenwoordigers, die het lokale bestuur moeten controleren, niet een zaak is van die gemeenten zelf maar vooral van politieke partijen en politieke bewegingen?’ vraagt het Kamerlid.
Vergroten van kennis
Maar anders dan de naam mogelijk doet vermoeden, zijn de cursussen helemaal niet bedoeld om zieltjes te winnen, legt de minister uit. ‘De cursussen Politiek Actief hebben niet tot doel om mensen te werven voor kandidatenlijsten.’ In samenwerking met de gemeenten zou de inhoud ‘neutraal, dus niet politiek gekleurd’ zijn. Doel is het vergroten van de kennis over zaken als staatsinrichting en de werking van de gemeentepolitiek.
Niet alleen het cursusaanbod, ook de deelnemers mogen niet een te zwaar politiek stempel drukken op de bijeenkomsten. Daar wordt met zorg op geselecteerd. ‘Bij de werving van deelnemers besteedt ProDemos samen met de betrokken gemeente aandacht aan een diverse samenstelling van de cursistengroep.’
Leren ze ook actievoeren?
Het gaat er onderliggend wel om de ‘betrokkenheid’ bij de gemeentepolitiek te stimuleren. ‘Uit lokaal kiezersonderzoek blijkt dat veel mensen weliswaar positief staan ten opzichte van hun gemeente, maar geen scherp beeld hebben van wat in politiek en bestuur van hun gemeente gebeurt. Dat betekent dat er nog een potentieel aan betrokkenheid te ontwikkelen is.’
De minister noemt dit goed voor een ‘vitale lokale democratie’, maar Van Raak gruwt van de ‘ambtelijke cursussen’ door een apolitieke organisatie. ‘Hoe weet ProDemos hoe een liberaal of een socialist politiek zou moeten bedrijven? Leren raadsleden bij ProDemos ook actievoeren?’ Volgens hem is het klaarstomen van mensen op deze manier funest voor ‘een politiek veelkleurige en diverse volksvertegenwoordiging’.
Kleurloos een pre
Maar de socialist krijgt de minister niet zover dat ze stopt met de cursussen, die al in tweehonderd gemeenten werden gehouden. Het kleurloze karakter vindt zij juist een pre. ‘ProDemos staat los van de politieke partijen, waardoor mensen niet op voorhand gedwongen worden om “kleur te bekennen”. Dit maakt de training toegankelijker, ook voor mensen die een drempel ervaren om zich bij een politieke partij aan te melden.’
Prodemos is absoluut niet onafhankelijk. De cursussen zijn gericht op de huidige politieke machtsstructuur. Dat heeft niets meer te maken met de grondwettelijke staatsinrichting. Men kan zich in dit kader ook afvragen waarom de minister jaarlijks € 200.000 subsidie aan Prodemos geeft voor het onderhouden van een steunpunt voor lokale politieke partijen. Dit steunpunt staat onder leiding van een lid van de PvdA.