Samenwerken, in het echt en via social media. Iedereen kan meewerken aan de virtuele gemeente. Maar wat kunnen wij op die manier bereiken.
– COLUMN – Robert Vos
Na de introductie van de virtuele gemeente en inleidende uitleg over de gemeente Voortwaerts bespreek ik deze week de presentatie van de laatste opdracht. 20 mei was voor onze groep trainees het moment waarop we onze ideeën met de wereld mochten delen en het bestuur van onze gemeente op de hoogte hebben gebracht van de plannen die we hebben.
De opdracht was helder: werk het organisatiemodel verder uit en geef daarnaast vorm aan de nieuwe gemeente Steebeek die ontstaan is na een gemeentelijke herindeling, waarbij de focus ligt op samenwerking met de gemeente Voortwaerts. Sinds het begin van 2011 zijn we daarmee aan de slag gegaan en ik zal hier de belangrijkste aspecten aanstippen. De presentatie was opgebouwd uit onderstaande drie delen van elk 20 minuten met na elk deel ruimte voor discussie.
Maatschappelijke context
De veranderende maatschappelijke context vormt de basis voor vrijwel alle veranderingen in de gemeentelijke organisatie en die context is bij de uitvoering van onze opdracht ook leidend geweest. Er ontstaat een groter wordende discrepantie tussen de verwachtingen van burgers, de ambities van de overheid en mate waarin de overheid daaraan kan voldoen.
Het zit in grote thema’s als de multiculturele samenleving, de individualisering, de emancipatie en ook in de versplintering van het electoraat. Er is meer inzicht nodig in de belevingswereld van burgers en de basis moet gevormd worden door een duidelijke indeling van het takenpakket van de gemeente. Dat takenpakket is nog lang niet gedefinieerd, maar de structuur van de gemeentelijke organisatie moet in onze ogen bestaan uit 3 onderdelen: regie, beleidsontwikkeling en beleidsuitvoering.
Organisatie
In de organisatie zien wij regie en beleidsontwikkeling als de twee belangrijkste velden waar wat moet veranderen. Als eerste is er regie, een vorm van bestuur die vaak wordt benoemd, maar in de praktijk
nauwelijks plaatsvindt.
Regie vindt plaats bij complexe problemen met veel stakeholders waarbij de zeggenschap van de gemeente beperkt is. Het doel is daarbij om te komen tot een gedeelde visie of plan. Deze vorm wordt gekozen als een projectmatige aanpak de complexiteit niet aankan. Daarnaast is er beleidsontwikkeling. Bij minder complexe zaken zoals het verbeteren van de beleidsuitvoering of de ontwikkeling van beleid als gevolg van decentralisatie ligt de nadruk in beleidsontwikkeling op samenwerking.
Veel problemen zijn grensoverschrijdend en het delen van kennis is cruciaal om tot een oplossing te komen die verder gaat dan symptoombestrijding. Problemen worden gezamenlijk opgelost en inhoudelijke experts worden gedeeld in multidisciplinaire poules van experts. Tot slot is er de beleidsuitvoering. In dat geval wordt niet gesproken over samenwerking, maar over uitbesteding. Als het kan dan wordt het gedaan. De enige voorwaarden zijn waarborging van de kwaliteit en lagere kosten.
Cultuur
Veranderen gaat niet vanzelf. Een nieuwe manier van werken vereist wellicht een andere houding van
ambtenaren. Daarvoor is spiral dynamics gebruikt: op basis van welke drijfveren werken en leven mensen? Dit varieert van activiteitgericht tot zeer omgevingsbewust. Een paspoortaanvraag is in dat geval taakgericht door de aanwezigheid van vele wetten en regels en de vaste stappen die doorlopen moeten worden om de aanvraag te voltooien.
Taakgericht wordt theoretisch als blauw gezien. Gemeenten zijn over het algemeen blauwe organisaties: activiteit en proceduregericht op medewerker niveau in een verkokerd systeem. Om tot nieuw beleid te komen dat beter aansluit op de wensen van de samenleving is het noodzakelijk om meer oranje en groen in organisatie te krijgen.
Deze kleuren staan o.a. voor resultaatgerichtheid, creativiteit en teamwork. Beleidsontwikkeling kan met de aanwezigheid van die eigenschappen in onze ogen vaak beter worden afgestemd op de wensen vanuit de samenleving. Het is van belang dat gemeentes die kiezen voor een regiemodel weten wat daarvan de gevolgen zijn.
Tot slot
Wij denken dat de gemeentes Voortwaerts en Steebeek met meer en betere regie, nieuwe vormen van beleidsontwikkelingen en een herbeoordeling van de beleidsuitvoerende taken goed aan de veranderende maatschappelijke context kunnen voldoen. Wat vond het bestuur hiervan? Het bestuur heeft een aantal beslispunten voorgelegd gekregen en inhoudelijk was de kritiek over het algemeen positief.
Wel werd duidelijk dat het concreet maken van alle ideeën de nodige voeten in de aarde zal hebben en het bestuur wil van ons weten hoe we dat op gaan pakken. Wat ga je maandag concreet doen om iets in beweging te zetten? Een simpele vraag. De komende tijd gaan we op zoek naar het antwoord. De komende opdracht omvat de thema’s van onderwijs en jeugd. Een spannend veld met veel innovatie. Meedenken en meedoen? Dat kan hier!
Geef een antwoord