Ministerie zet ‘vergissing’ over Gemeentewet al zwijgend recht

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft deze week instructies voor de lokale crisisbesluitvorming een dag na publicatie alweer gewijzigd. Zonder toelichting worden de mogelijkheden voor digitale besluitvorming, en daarmee de grenzen van de Gemeentewet, verder opgerekt. 

Gemeente.nu legde de eerste tekst, op maandag gepubliceerd, naast de versie van dinsdag 16.30 uur. De nieuwe versie is uitgebreid met instructies voor de waterschappen, maar bevat tevens opvallende verbeteringen. Als het gaat om digitaal stemmen, zou de oorzaak liggen bij een lopende interne discussie. Gerrit Hagelstein, griffier in Ede, verbaast zich in zijn blog over de wisseltruc met de tekst. Volgens hem gaat de wijziging over de rand van de Gemeentewet.

Eerste instructie voorzichtig

Tijdens de coronacrisis wordt geadviseerd om zo min mogelijk fysieke bijeenkomsten te beleggen. Digitale besluitvorming lijkt een alternatief, maar wordt nog door regels beperkt. In de eerste versie (pdf) van de instructies stelt het ministerie voorzichtig dat ‘onder deze bijzondere omstandigheden’ een soort list mogelijk is. Als geen enkel raadslid tijdens een digitale vergadering verzoekt om stemming, zou een besluit als aangenomen kunnen worden beschouwd.

Daarbij gelden dan wel voorwaarden, aldus nog steeds versie één. De raad zou een dergelijk besluit achteraf formeel moeten bekrachtigen. En dat is, zo onderstreepte het ministerie aanvankelijk, niet mogelijk indien besluiten ‘ten nadele van burgers of bedrijven’ uitpakken. De raad zou in zo’n geval de bal bij de burgemeester moeten leggen, die een noodverordening kan uitvaardigen.

Voorbehoud overboord

Een dag later luidt de lezing van de wettelijke mogelijkheden plotseling heel anders (pdf). De zinsnede over besluiten ten nadele van inwoners is verdwenen, net als het voorbehoud dat achteraf een formele bekrachtiging noodzakelijk zou zijn. Nu geldt: ‘Indien over een voorstel geen stemming wordt gevraagd, is het aangenomen, aldus artikel 32, derde lid, van de Gemeentewet.’

Afbeelding tekstvergelijking: rood is later doorgehaald, groen is toegevoegd

Had het ministerie dat wetsartikel eerder even over het hoofd gezien? Hagelstein, die overlegde met een jurist gemeenterecht, meent dat de creativiteit juist is doorgeschoten in de laatste boodschap. Volgens hem wordt het aangehaalde artikel er aan de haren bijgesleept: ‘dat gaat namelijk enkel over besluitvorming en niet over beraadslaging’.

Paniekvoetbal

Bovendien, stelt hij, had het ministerie een wezenlijke wijziging als deze moeten rectificeren met een toelichting. ‘Met de nu gegeven correctie ben ik het spoor bijster. Op dit soort departementaal paniekvoetbal zit niemand te wachten.’ Het ministerie heeft hem laten weten de zaak te betreuren en er lering uit te trekken.