• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Lefebvre Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

Rijk worstelt met opschaling AI-innovaties

16 juli 2025 door Pieter van den Brand

Lees voor
Cloud AI Gemeenten

Succesvolle AI-toepassingen zijn er inmiddels volop bij de overheid, ook bij gemeenten. Maar andere overheden mee laten profiteren komt nauwelijks van de grond. Een centraal AI-platform moet uitkomst bieden.

De wens om zoveel mogelijk overheden de vruchten van AI te laten plukken staat hoog op de agenda van de rijksoverheid. De ontwikkeling en implementatie van AI vindt echter vooral bij individuele overheden plaats. Het recent ingestelde Platform AI & Overheid moet het gebruik van succesvolle AI-toepassingen stimuleren en opschalen, om zo de inzet van kunstmatige intelligentie in dienstverlening en uitvoering te versnellen.

“Er is veel koudwatervrees. Veel organisaties kijken vooral naar de risico’s van AI. We moeten nog een groot deel van de overheden in het land meenemen”, gaf directeur Digitale Samenleving Hillie Beentjes van BZK mee bij de lancering van het nieuwe platform begin juli in Utrecht.

Flinke stijging

Over 2024 telde BZK zo’n 266 toepassingen van AI bij gemeenten en andere overheden. Dat is een flinke stijging, want in 2021 en 2019 ging het nog om respectievelijk 165 en 75 AI-innovaties. Veel toepassingen zijn het experimenteel stadium ontstegen en al volop in bedrijf. “AI-toepassingen zijn steeds meer volwassen”, constateert Beentjes.

Geslaagde voorbeelden zijn de virtuele assistenten waar een aantal gemeenten mee werkt, die 24/7 vragen van inwoners afhandelen. Ook interne AI-chatbots zijn populair. Zo heeft Amsterdam in eigen huis ChatAmsterdam ontwikkeld voor haar medewerkers.

Potentiële gebruikers aarzelen

Nu nog een wijder gebruik van dit AI-vernuft. De knelpunten voor verdere opschaling zijn echter legio, blijkt uit een eigen inventarisatie van het platform. Vaak matchen de onderlinge ICT-systemen niet. Ook aarzelen potentiële gebruikers, omdat ze de kwaliteit van AI-toepassingen op het vlak van ethiek, data en operationele gereedheid niet kunnen beoordelen. Vaak ontbreekt een ‘due diligence-rapport’, dat deze punten aan borgen.

Ook niet onbelangrijk, is er geen goed overzicht van welke AI-toepassingen er zoal beschikbaar zijn. Het platform verwacht daar met zijn ‘community’-opzet veel in te kunnen betekenen door partijen en initiatieven bij elkaar te brengen. “Van belang is dat we zoveel mogelijk kennis delen en samen optrekken”, aldus Beentjes.

AI-kennisniveau

Met het Platform AI en Overheid wil het ministerie van BZK ook bijdragen aan het versterken van het AI-kennisniveau bij ambtenaren. Bij de presentatie in mei van de overheidsbrede Handreiking Generatieve AI stelde de onlangs opgestapte staatssecretaris Szolt Szabó (digitalisering), dat ambtenaren ‘AI-geletterd’ moeten zijn. Juist om te borgen dat het gebruik van genAI verantwoord is.

Ambtenaren moeten snappen dat AI-systemen vooroordelen kunnen bevatten en ze de uitkomsten ervan niet blindelings kunnen volgen. Gemeenten moeten hier overigens al werk van maken vanuit de Europese AI-verordening, die sinds augustus vorig jaar van kracht is.

Digitaliseringsstrategie

Benutten van de kansen van AI is een nadrukkelijk thema in de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS). Dit beknopte tien pagina’s tellende beleidsdocument is door demissionair staatssecretaris Eddie van Marum begin juli alsnog aan de Tweede Kamer aangeboden. Dat zou eerst begin juni het geval zijn, maar toen viel het kabinet.

Volgens ingewijden zet het kabinet in de NDS zoveel mogelijk in op ‘soevereine’ genAI, die in Europa is ontwikkeld en open source is, dus door alle overheden vrij te gebruiken. Het streven is niet langer afhankelijk zijn van de genAI-tools van Big Tech.

Dezelfde wens sprak de Tweede Kamer eind juni in een motie uit. Bovendien zou de gezamenlijke overheidsinkoop van soevereine AI-tools veel goedkoper uitpakken dan de afname van AI-pakketten van de techgrootmachten uit de VS, aldus de Kamer.

Kluif

Wat echter nog hele kluif zal zijn. Veel gemeenten zitten stevig in de houdgreep van Microsoft dat genAI-tool Copilot flink aan het pushen is, om klanten nog afhankelijker te maken van zijn diensten.

Wel heeft Copilot niet het nadeel van het populaire ChatGPT, dat alle data worden weggeven. Gebruikers kunnen hun data binnen de eigen Microsoft-servers kunnen houden.

Steeds meer gemeenten stellen eisen aan het gebruik van ChatGPT. Ambtenaren mogen daar geen persoonsgegevens en interne documenten in uploaden, wat in strijd is met privacywet AVG. Of ze verbieden hun medewerkers om tooling te gebruiken die niet door de gemeente aangeboden wordt.

ChatGPT for Government

Dat is in de VS wel anders. De overheid heeft daar massaal gekozen voor ChatGPT for Government. OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, bouwde de chatbot-versie voor overheden, omdat uit onderzoek bleek dat duizenden ambtenaren van het reguliere ChatGPT gebruik maken, sinds begin 2024 al zo’n 18 miljoen keer geraadpleegd door overheidsdienaren.

In gemeenteland heeft Montferland als alternatief voor ChatGPT GovGPT ontwikkeld, dat op een eigen machine draait, dus in een gesloten omgeving. De open source AI-chatbot wordt onder meer gebruikt voor het beoordelen van beschikkingen en het corrigeren van brieven.

AI-governancekader

Eind mei lanceerde de VNG een governancekader voor de verantwoorde inzet van AI en algoritmen. Gemeenten kunnen hiermee nagaan welke stappen ze bij een innovatietraject met AI moeten doorlopen en welke rollen medewerkers hierin kunnen vervullen. Het governancekader is nog in bètaversie en wordt nu door aantal gemeenten getest.

Tagged With: ai, digitalisering Filed Under: AI

Reageer
Vorige artikel
AI-spelregels voegen voor gemeenten weinig toe

Reader Interactions

GERELATEERD

Vierde rapport Digital Decade: eIDAS 2.0 gepubliceerd

De impact van de eIDAS 2.0-verordening op gemeenten hangt af van nog te maken keuzes door het Rijk. Hoewel gemeenten zich kunnen voorbereiden, wordt aanbevolen pas verder te gaan met de toepassing van de EUDI Wallet wanneer op nationaal niveau de randvoorwaarden zijn ingevuld. Dit blijkt uit een uitvoeringsanalyse van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Algoritmekader

Amsterdam gestopt met AI-pilot voor bijstandsaanvragen

Een poging van de gemeente Amsterdam om bijstandsaanvragen met kunstmatige intelligentie te beoordelen is gestrand. De pilot Slimme Check, waarin werd gewerkt aan een algoritme om bijstandsaanvragen eerlijker en efficiënter te beoordelen, werd stopgezet na kritiek en tegenvallende resultaten.

Digitale veiligheid gemeenten vraagt bestuurlijke prioriteiten

Ransomware, datalekken en de uitval van processen vormen de grootste digitale bedreigingen voor gemeenten. De Informatiebeveiligingsdienst (IBD) vertaalt het dreigingsbeeld in vijf bestuurlijke prioriteiten voor gemeentelijke bestuurders.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Senior beleidsmedewerker energietransitie met focus op warmteprogramma en gebiedsgerichte warmtetransitie – Gemeente Katwijk

Bestuursadviseur – Gemeente Vijfheerenlanden

Adviseur energietransitie warmte (32-36 uur) – Gemeente Voorschoten

Programmamanager – Gemeente Eindhoven

Manager Bedrijfsvoering en dienstverlening Westfries Museum – Gemeente Hoorn

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

De stad als spons: omgaan met droogte

25 juli 2025

hond laden en lossen; parkeerbelasting

Ophalen hond valt onder onmiddellijk laden en lossen

25 juli 2025

BOA Event 2025 – 6 en 7 november

24 juli 2025

Woontop woningbouw afspraken

Rijkssteun voor lokaal grondbeleid moet woningbouw versnellen

24 juli 2025

lelies

Tijdelijk verbod op gebruik gewasbeschermingsmiddelen bij lelieteelt

24 juli 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Lefebvre Sdu

  • Disclaimer
  • Privacy Statement & Cookieverklaring
lefebvre SDU