Tot nog toe zijn er circa 70 intentie-overeenkomsten afgesloten tussen gemeenten en waterschappen, maar ‘the proof of the pudding is in the eating’. Met uitstel van maatregelen doen we niets voor de lange termijn.
– Opinie –
Hans Middendorp
Het komende half jaar gaat de Visitatiecommissie ‘Samenwerking Afvalwaterketen’ voorzichtig aan de slag, en in 2014 volgen wellicht de eerste ‘Aanwijzingen’ door de minister. De Algemene Waterschapspartij (AWP) wil échte besparingen, niet alleen uitstellen van investeringen. Ook is dit de kans aangrijpen voor ingrijpende vernieuwingen in de afvalwaterketen. Geen enkele gemeente of waterschap wil natuurlijk een dergelijke Aanwijzing, dus dat zal de komende maanden nog wel wat extra gedoe geven.
Afvalwaterketen
Volgens minister Schultz liggen de besparingen in de (afval)waterketen richting 2020 op schema. Uit diverse onderzoeken blijkt echter dat deze besparingen vooral het gevolg zijn van het uitstellen van maatregelen en het verbeteren van de efficiency van het onderhoud. De Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) trok direct aan de bel: ‘Laten we ons niet rijk rekenen’. Het wachten is nu op de visitatiecommissie die in 2014 de werkelijke vorderingen in kaart gaat brengen. Ook op WaterForum verscheen al een kritische column.
De gemakkelijkste oplossing om de taakstellende 8% besparingen uit het Bestuursakkoord Water daadwerkelijk te realiseren in de afvalwaterketen, is door het uitstellen van investeringen in rioolvernieuwing. Veel rioolstelsels liggen al meer dan 60 jaar in de grond. De vraag rijst natuurlijk of uitstellen van rioolvernieuwing een risico is, of dat, zolang je alles maar goed in de gaten houdt, het juist verstandig is om de riolen nog eens 20 jaar langer in de grond te laten zitten?
Echter, de uitdaging van het Bestuursakkoord Water zit er natuurlijk in om daadwerkelijk tot structurele kostenverlagingen te komen. ‘Sober & doelmatig’, dat is niet hetzelfde als vervangingsinvesteringen uitstellen. Bovendien, als een oud gemengd riool wordt vervangen door een gescheiden rioolstelsel, dan zijn er natuurlijk ook baten?
Rwzi’s
Extra dimensie is ook nog dat de afvalwaterstromen naar de rwzi’s de komende jaren lijken te gaan afnemen. Enerzijds omdat er toch minder huizen zijn gebouwd dan vijftien jaar geleden werd gedacht, en anderzijds omdat steeds meer bedrijven hun eigen afvalwaterzuivering opzetten om zelf warmte en grondstoffen terug te winnen. Het aanbieden van aangepaste tarieven aan zulke bedrijven, om het volume influent op peil te houden, zijn door Europa bestempeld als staatssteun. Ook ontwikkelingen als Pharmafilter, waarmee de totale afvalstroom van een ziekenhuis inclusief het water wordt verwerkt, en er dus nul zuiveringsheffing meer aan het waterschap hoeft te worden betaald, betekenen dat het huidige bedrijfsmodel van de rwzi’s onder druk komt te staan.
De AWP wil de van bovenaf opgelegde samenwerking in de afvalwaterketen aangrijpen, niet om slechts investeringen uit te stellen, maar juist ook om de slag naar de toekomst te maken voor de hele afvalwaterketen. Hoe ziet de toekomst eruit voor de afvalwaterketen, nu decentrale verwerking van afvalwater in opkomst is? Een toekomst, waarin er een omslag komt van “verwerking” van afvalwater naar “opwerking” tot product? Minister Melanie Schultz heeft onlangs al aangegeven om, onder voorwaarden, de verkoop van struviet als fosfaatmeststof mogelijk te willen maken.
Tot slot: ik heb me al eerder voorstander getoond om de hele afvalwaterheffing, die nu nog door individuele burgers rechtstreeks aan het waterschap wordt betaald, direct bij de gemeente te innen. Vanuit de gedachte dat de individuele burgers geen invloed kunnen uitoefenen, maar gemeenten weldegelijk een onderhandelingspositie hebben in de afvalwaterketen. Door de positie van de gemeenten te versterken, ontstaat er meer evenwicht in de verhoudingen en kunnen gemeenten en waterschappen gemakkelijker tot wederzijdse prestatieafspraken komen.
______________________________________________________________________________________________________
Hans Middendorp is Consultant Land & Water, strategie en projectmanagement en lid van het landelijk bestuur van de Algemene Waterschapspartij.
Geef een antwoord