Gemeenten moeten meer zekerheid krijgen over hun financiën. Die boodschap klonk woensdag in de Tweede Kamer. Maar regeringsfracties ChristenUnie en D66 ‘vragen’ het kabinet om maatregelen die al in de Miljoenennota staan: een publiciteitsstunt.
Update
Minister-president Rutte bevestigde donderdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dat de gevraagde maatregelen al zijn genomen. ChristenUnie en D66 hebben met hun publiciteitsoffensief dus niets extra binnengesleept, ondanks de gewekte indruk. Een oplossing voor de acute tekorten bij gemeenten is dit niet, tot teleurstelling van onder andere de PvdA. Wat er van het deeldebat overblijft, is een motie waaraan niemand zich een buil kan vallen.
#Rutte verder: ‘De heer @LodewijkA zal zeggen dat de bibliotheken daar helemaal niets aan hebben, en daar heeft hij natuurlijk helemaal gelijk in. Overigens kan ik dat probleem hier nu niet zomaar weghalen.’
— Gemeente.nu (@gemeentenu) September 19, 2019
Partijen doen oproep
Al jaren is het gemeentebudget afhankelijk van hoeveel het kabinet uitgeeft. Dat leidt nu tot bezuinigingen en grepen uit de reserves in veel gemeenten, doordat Den Haag minder uitgeeft dan begroot. ChristenUnie en D66 stalen de show in de pers en op sociale media met het standpunt dat verandering nodig is. Ze deden een oproep tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen na Prinsjesdag.
Het is niet uit te leggen dat als het kabinet de aanschaf van nieuwe JSF’s uitstelt, gemeenten dan minder kunnen doen voor mensen die zorg nodig hebben. Daarom stellen @RobJetten en ik voor om gemeenten meer financiële zekerheid te geven. https://t.co/R3Pa08sOy5
— Gert-Jan Segers (@gertjansegers) September 18, 2019
D66-fractievoorzitter Jetten voegde aan het bovenstaande bericht toe: ‘Voor het behoud van bibliotheken en zwembaden hebben gemeenten zekerheid nodig. Wij hebben geluisterd naar de lokale bestuurders die nu de noodklok luiden.’
Oppositie: te traag
Dit klinkt gemeenten ongetwijfeld als muziek in de oren. Oppositiepartijen steunen de verandering ook, maar vinden dat de regeringsfracties te traag gaan. Jetten en Segers willen volgend jaar pas gaan sleutelen. ‘U stelt voor om een overschot van 3,4 miljard in de schatkist te storten,’ zei PvdA-leider Lodewijk Asscher. ‘Mijn vraag is om ervoor te zorgen dat gemeenten niet hoeven te bezuinigen op dingen die u en ik heel belangrijk vinden. Laten we dat nu doen!’
GroenLinks probeerde Segers daar ook toe te bewegen. Maar voor de acute nood kan de regeringspartij niets extra meer bieden, hield hij vol. ‘Ik kan alleen maar doen wat ik nu kan doen. Dat is nu zorgen dat de verrassing van dit jaar er volgend jaar niet meer op die manier is,’ aldus Segers.
Reclamestunt
Maar stellen ChristenUnie en D66 eigenlijk wel iets nieuws voor, of maken ze sluikreclame voor het kabinetsbeleid? Hun letterlijke vraag aan de regering tijdens het debat luidt: ‘Wil het kabinet daarom werken aan een meer trendmatige manier van financieren van het Gemeentefonds? De ChristenUnie wil, samen met D66, dat de schommelingen hieruit worden gehaald.’
Wie de begrotingsstukken erop naslaat, kan een voornemen lezen dat hier als twee druppels water op lijkt. Het kabinet wil de huidige verhoudingen tussen de rijksuitgaven en het gemeentebudget (’trap op, trap af’) tegen het licht houden. Het onderzoek richt zich op ‘een variant van indexatie die voor alle betrokken partijen (Rijk, gemeenten en provincies) zo werkbaar mogelijk is’. Dat zou in 2022 tot vernieuwingen kunnen leiden.
In de bijlage over het Gemeentefonds bij de begroting, staat verder: ‘In de tussentijd beziet het kabinet of het mogelijk en wenselijk is om voor de middellange termijn (2020 en 2021) maatregelen te treffen die de schommelingen kunnen voorkomen of dempen.’ Zoals Jetten en Segers voorstellen dus.
Ondersteuning beleid
Met andere woorden, het kabinet had dit al voor ogen. Het antwoord op de ‘vraag’ van de regeringspartijen ligt dan voor de hand: ‘ondersteuning van beleid’, kan het kabinet zeggen. Of ChristenUnie en D66 dan toch met een nader idee komen, moet vandaag blijken tijdens de tweede dag van het debat.
Inspiratie kunnen de partijen opdoen bij de Raad van State, die ook al zeer kritisch is over de lokale financiële effecten. De raad onderschrijft ‘de noodzaak van een evaluatie’, maar adviseert een bredere opzet. Het kabinet zou niet alleen moeten kijken naar ‘varianten’ maar ook naar ‘andere alternatieven, zoals een vergroting van het lokale belastinggebied en de anticyclische praktijk in Denemarken’.c
Geef een antwoord