Door het uitbesteden van taken heeft Amersfoort flink kunnen besparen op de eigen organisatie, waardoor anderen interesse hebben voor deze manier van werken. Toch wil ook deze gemeente nog een volgende stap zetten.
Door het uitbesteden is het aantal ambtenaren gehalveerd tot 600, stelt gemeentesecretaris Henk Huiting van Amersfoort in het Financieele Dagblad. Er werken momenteel weer 830 medewerkers voor de gemeente, maar dat heeft volgens Huiting te maken met de groei van de bevolking en de extra taken vanuit het Rijk.
NV
Amersfoort doet niet alles zelf. De gemeente kijkt welke taken ze kan uitvoeren in samenwerking met anderen, of kan uitbesteden aan bedrijven. Amersfoort regisseert het werk. Zo is het beheer van sport- en recreatievelden ondergebracht in een naamloze vennootschap van de overheid, waarin ook Haarlem een belang heeft genomen.
Ook de sociale werkvoorziening wordt samen met andere gemeenten uitgevoerd. Een groot deel van het ingenieurswerk wordt door bedrijven gedaan. Nieuwbouwwijk Vathorst wordt beheerd en onderhouden door bouwbedrijf Heijmans. Zelfs het buurtoverleg wordt door Heijmans gedaan. “Maar de monitoring van dit bedrijf op het uitvoeren van de taken is streng”, weet directeur Piet van Mourik van de stichting De Regisserende Gemeente.
Opdrachtgeverschap
Daar wringt de schoen dan ook vaak, zegt Van Mourik. “Je laat het werk over aan anderen, maar je moet het wel goed monitoren. Dat is een vorm van opdrachtgeverschap die voor architectenbureaus heel gebruikelijk is, maar niet voor gemeenten.”
Wie gaat uitbesteden kan geld besparen, maar er ligt meer winst voor het grijpen. “Als je de regie gaat voeren over het maatschappelijk middenveld kan je meer bezuinigen”, blijkt uit de rekenmodellen van de stichting. Het gaat dan om twintig procent van de kosten. “Dit terwijl de kwaliteit van het werk juist verbetert, blijkt in de praktijk.” Ook in Amersfoort wordt volgens Van Mourik gewerkt aan deze zogeheten Fase 2.
Met cijfers en berekeningen kun je altijd die kant op die jou het beste uitkomt. Als je 1 op 1 vergelijkt, d.w.z. salaris, produktiviteit en aantal benodigde medewerkers voor die taak gelijk, dan kan een bedrijf nooit goedkoper werken. Een bedrijf moet winst maken en liefst zoveel mogelijk, ze calculeren daarom ook een winstopslag in van x %. Ze kunnen alleen goedkoper werken als ze hun medewerkers slecht betalen of minder kwaliteit leveren of dat ze harder werken. Het kan natuurlijk ook zijn dat bij de betreffende overheid teveel medewerkers.voor dat werk zijn aangestgeld of dat die tehoog met het salaris zijn ingeschaald.
Kunnen besparen op de eigen organisatie maar hoe zit het met de kostenkant van het uitbesteden? Is de bezuinigingstaak van Amersfoort nu minder dan bij andere gemeenten? Zijn de mogelijkheden om te bezuinigen van Amersfoort nu niet minder dan bij andere gemeenten?
Een op winst gericht bedrijf kan het nooit beter doen dan een gemeente, wel sneller, slordiger en onge?nteresseerder. Het lijkt dan even goedkoper, totdat e.e.a. weer hersteld moet worden. En als het eenmaal is uitbesteed, kun je nooit meer voldoende toezicht uitoefenen. Laten we eens ophouden alle heil van het bedrijfsleven te verwachten en gewoon zelf wat zakelijker worden als gemeenten.
Ook op terreinen waarop de gemeente nog nooit z?lf uitvoering heeft gepleegd, maar die altijd ingekocht zijn, is het moeilijk om (slechts) regie te voeren. Het blijft vaak trekken en sleuren, dreigen en dossieropbouw, extra kosten c.q. kwaliteitsverlies.
Op het moment dat er iets verkeerd gaat weet de buger de overheid als aanspreekpunt te vinden. Politiek gezien is het dan moeilijk om te zeggen: daar hebben we voor gekozen (minder directe invloed, dus logischerwijs kwaliteitsverlies), toen we gingen uitbesteden.
?Je laat het werk over aan anderen, maar je moet het wel goed monitoren?, zoals in het artikel is beschreven, is waarschijnlijk de grootste uitdaging voor de regisserende gemeente.
De switch van uitvoering naar regisseur is de overgang van de liefde voor vakmanschap naar de liefde voor verbinden. Om het werk aan andere over te laten ?n het goed te monitoren betekent dat andere competenties nodig. Regie vereist een vari?teit aan competenties, die afwijken van de competenties van de traditionele uitvoerende ambtenaar. Competentieprofielen verschuiven van de uitvoering naar het managen van de klantrelatie en het aansturen van de uitvoeringsorganisatie, zonder op de stoel te gaan zitten van de uitvoering. Daar zit meteen de grootste valkuil voor ambtenaren die vroeger in de uitvoering zaten en nu regisseur geworden zijn. Zij willen vaak bewijzen dat het heel onverstandig was om de uitvoering op afstand te plaatsen en proberen de oude situatie te herstellen of hebben vanuit hun uitvoerende ori?ntatie moeite om de rol van regisseur aan te nemen.
E?n van de belangrijkste tips bij de switch naar regie is: ?leid interne mensen zoveel mogelijk op, maar aarzel niet om vers bloed van buiten aan te trekken?. Regie-organisaties die minder goed functioneren worden vaak alleen bemenst door ex-uitvoeringsmedewerkers. Het talent op het vlak van inhoud en uitvoering dekt vaak onvoldoende de benodigde competenties, die te maken hebben met klantgerichtheid, zakelijk en contracterend gedrag. Bovendien zijn zij gewend aan bepaalde routines en kunnen de ori?ntatie missen om het werk op een andere afwijkende wijze te organiseren. Een succesvolle switch naar regie valt en staat met de juiste competenties.