Ze willen om de tafel. Met de VNG en de minister van Binnenlandse Zaken, omdat inwoners vervreemden van de lokale overheid en het Rijk te veel over schutting gooit, vindt het samenwerkingsverband.
“We moeten fatsoenlijker omgaan met burgers”, zei oud-Kamerlid Dick de Cloe tijdens het eerste symposium van het Samenwerkingsverband Autonome Gemeente (SVAG) waar hij dagvoorzitter was.
Als Kamerlid was De Cloe vaak voorstander van herindelingen en hij is nog steeds geen tegenstander. Het vorige week vrijdag gehouden symposium was ook geen feestje van mensen die hoe dan ook tegen fusies zijn; wel blijkt dat het SVAG, zijn aanhangers en geïnteresseerden met name de voordelen van kleinschaligheid zien.
“Geef kleine gemeenten de ruimte om zelf de bestuurskracht te vinden om hun taken uit te voeren”, stelt voorzitter Frans Tollenaar van het samenwerkingsverband. “ Dat is ons doel.” Maar wat gaan ze doen? Hun stem laten horen bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), “zoals de G4 en G32, en we zien een positieve grondhouding bij de vereniging”. Ook een gesprek met minister Piet Hein Donner van Binnenlandse Zaken staat op het programma.
Groeien
Een andere uitdaging is meer leden te vinden. Wat dat betreft is het prettig dat twee nieuwe leden zich hebben aangesloten bij het samenwerkingsverband. Naast Goedereede, Nederlek ,Waddinxveen, Renswoude, Bergambacht zijn ook het Limburgse Bergen en Opsterland lid geworden. De dieperliggende bedoeling is een serieus debat te voeren over de autonome bevoegdheid van gemeenten.
Uiteraard is het SVAG tevreden met de huidige koers van de VNG, want samenwerken lijkt het sleutelwoord te zijn. “De shared services worden gezien als het alternatief voor herindelingen”, zegt Tollenaar. “Bij de oprichting hadden we niet kunnen bedenken dat onze kijk op de zaak actueel zou worden bij het komende VNG-congres.” Een ander belangrijk thema is het vergroten van het lokale belastinggebied, waarmee gemeenten meer lokale ruimte krijgen om hun beleid te maken.
Fusie
En ja, het is ooit opgericht tegen de achtergrond van een betwiste fusie tussen Goedereede en Nederlek, maar nee, benadrukt Tollenaar: het gaat zeker niet alleen om herindelingen. “ Dit gaat om een veel bredere en belangrijkere zaak. Wij geven het signaal dat we anders moeten denken over de gemeente als eerste overheid.”
De autonome gemeenten zien dat inwoners te ver afstaan van de lokale overheid. De bedrijfsmatige aanpak, de schaalvergrotingen en decentralisaties om het Rijk te helpen met bezuinigingen hebben geleid tot wantrouwen. Het zijn geen stimulansen voor burgerparticipatie. Het gaat uiteindelijk om de lokale democratie.
De autonome gemeenten willen een vuist maken. Een steeds sterkere vuist. Toch blijft het de vraag hoeveel invloed dit samenwerkingsverband nu eigenlijk heeft. “Maar die invloed is er”, verzekert de voorzitter. “Er wordt naar ons geluisterd.
VNG
Daarmee blijft een laatste, essentiële vraag nog onbeantwoord. Waarom is deze club nodig? Er is toch al een belangenbehartiger voor gemeenten? Die vereniging waarmee het SVAG in gesprek moet over de grondwettelijk bepaalde autonomie van de lokale overheid?
Eerder liet Tollenaar al weten dat de onderwerpen waar de leden van het samenwerkingsverband zich hard voor maken ondergesneeuwd raken door andere thema’s. Ook nu blijft het spannend of herindelingen, door nieuwe taken, niet via de achterdeur worden doorgedrukt.
Uit het enthousiasme van de aanwezigen bij het symposium, zowel van de leden als geïnteresseerden, blijkt in ieder geval dat zij het nodig vinden hun stem via deze weg te laten horen.
