• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • NIEUW Raadsledennieuws
    • Participatie
    • Samenwerking
  • Partners
    • Wagner
    • Centric
    • Loyalis
    • OSR juridische opleidingen
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

‘Geef gemeenten terug aan de burger’

19 februari 2018 door Richard Sandee

Professionele bestuurders grijpen steeds meer de macht in gemeenten. De positie van de raad, en daarmee de lokale democratie, holt hierdoor achteruit. Ambtenaren zijn niet doorslaggevend, maar kunnen een rol spelen om dit tij te keren, zegt historicus Geerten Waling.

Dinsdag presenteert Waling het boek Gemeente in de genen. Hij schreef dit samen met hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden. ‘Wij maken ons zorgen over de toestand van de lokale democratie,’ zegt Waling. ‘De gemeenteraad komt te veel buitenspel te staan. De burger lijkt misschien invloed te krijgen op andere manieren, maar dat is vaak een wassen neus. Geef gemeenten terug aan de burger in de zin dat de raad meer centraal komt te staan.’

Herindelingen doorgedrukt

Het voorbeeld bij uitstek, zegt hij, is de gang van zaken rond gemeentelijke herindelingen. ‘In verschillende plaatsen zijn hierover referenda georganiseerd. Steevast is 70 tot 80 procent van de bevolking tegen, toch wordt het er steeds doorgedrukt. Vaak omdat de lokale bestuurders, gesteund door het kabinet, het willen. Tot de jaren negentig hadden we het veel mooiere principe van vrijwillige herindeling. Die hadden ook best draagvlak en konden nuttig zijn.’

De manier waarop het tegenwoordig gaat met de herindelingen is funest voor de lokale democratie, betoogt Waling. ‘In grote gemeenten zie je de jaren erna bijvoorbeeld een lage opkomst bij de verkiezingen.’ En als het er dan toch per se doorgedrukt moet worden, adviseert hij, organiseer dan ook geen referendum. ‘Je kunt het beter níet doen, dan alleen maar voor de schijn, wat vaak het geval is. Dat geldt ook voor andere vormen van inspraak.’

Niet meer vertegenwoordigd

Burgemeesters en wethouders staren zich in Walings ogen blind op ‘de bestuurskracht, de concurrentiepositie van de gemeente ten opzichte van de regio en dat soort zaken’. Politiek van de tekentafel, kortom. ‘Maar het problematische is dat burgers hun interesse verliezen, ze voelen zich niet meer vertegenwoordigd. In dat licht moet je volgens mij ook de opkomst van lokale partijen zien.’

De schaalvergroting is niet alleen een probleem omdat deze wordt opgedrongen, het gaat ook om de effecten ervan. ‘Grote dossiers gaan raadsleden steeds meer boven de pet. Ook zie je dat hele delen van beleid worden uitbesteed aan private partijen en samenwerkingsverbanden waarop weinig controle is. De achteruitgang van de lokale journalistiek als vierde macht is in dit verband eveneens zorgwekkend.’

Geen echte keuzes

Alle kritiek daargelaten, wil Waling ook wel een positieve noot kwijt: ‘We zijn niet direct ontevreden over de kwaliteit van het bestuur. Onze kritiek is vooral dat het niet meer transparant is en veel beleid niet goed kan worden gecontroleerd. Waardoor in verkiezingen ook geen echte keuzes meer kunnen worden gemaakt. Wel over een voetbalveld of een congrescentrum, maar niet over de meer wezenlijke zaken.’

Als historicus heeft Waling sterke bedenkingen bij de ontwikkelingen die hij signaleert. ‘Het Huis van Thorbecke, met de Gemeentewet en de Provinciewet, zijn in de negentiende eeuw niet uit de lucht komen vallen. Die waren het gevolg van ontwikkelingen in een lang proces. Nederland heeft een traditie van sterk lokaal bestuur, die veel ouder is dan de eenheidsstaat. Zelf zaken voor elkaar krijgen om de voeten droog te houden, zo is het ontstaan.’

Bestuurlijk paternalisme

De decentralisaties, waardoor gemeenten weer meer te zeggen krijgen, vindt Waling ‘op zich bemoedigend’, maar over de uitvoering is hij sceptisch. ‘De gemeenteraad moet de touwtjes in handen houden. Behalve door nauwelijks controleerbare samenwerkingsverbanden staat dit onder druk door bestuurlijk paternalisme, bijvoorbeeld van burgemeesters die klagen over politieke versnippering of zelfs pleiten voor invoering van een kiesdrempel.’

Waling en zijn medeauteur Voermans adresseren niet direct ambtenaren in hun boek, hoewel die wel degelijk een rol kunnen spelen in de oplossing van de geschetste problemen. ‘Het doordrukken van besluiten gebeurt niet door ambtenaren zelf. Wel zou ik ze adviseren om kritisch te kijken of beleid democratisch gedragen is. En ze zouden wellicht meer ondersteuning kunnen bieden aan raadsleden.’

Verhoog vergoedingen

Vooral de raad moet de macht dus terugveroveren op bestuurders, die een stap terug dienen te doen, vindt Waling. Maar hoe dan? ‘Versterk de positie van de raad door coaching en training. Ze moeten goed hun rechten en positie kennen. Verhogen van de vergoedingen zou ook helpen. En meer ondersteuning is nodig, ambtelijk of anderszins. De situatie van één griffier voor de hele raad – amateurs die het verder zelf maar moeten rooien – is wel heel karig.’

Vorige artikel
Stemgerechtigde expat over het hoofd gezien
Volgende artikel
Sportuitgaven bedragen 65 euro per inwoner

Tags: democratie, Geerten Waling, Gemeenten in de genen, uitgelicht, Wim Voermans Categorie: Bestuur, Gemeenteraad, Organisatie

Lees Interacties

GERELATEERD

Bewonersparticipatie meepraten

Opinie Klassiek bij participatie: meedenkers en reageerders

Inwonersparticipatie kan leiden tot frustratie en negatieve reacties. Ook al doet de gemeente haar best om een open proces te organiseren en vroegtijdig van start te gaan. Inwoners voelen zich niet gehoord bijvoorbeeld, of zitten door onduidelijke informatie met te hoge verwachtingen. Het is in de praktijk ingewikkelder om te vertellen wat je wél wilt,... lees verder

Nieuw voorstel Coronawet ook niet goed

Voorstel Coronawet nog steeds onvoldoende democratisch

Gemeentelijke belangenbehartigers vegen opnieuw de vloer aan met het ontwerp van de Coronawet van minister De Jonge van Volksgezondheid. Het kabinet kiest onverkort voor een ‘zeer gecentraliseerde’ aanpak. Het lokale bestuur staat hierbij nog steeds zo goed als buitenspel. Dit was ook al de kritiek op een eerdere, premature versie van het wetsvoorstel. ‘Ons belangrijkste... lees verder

Lokale democratie coronacrisis

Opzijschuiven lokale democratie kan nog lang naspoken

‘Tal van gemeenteraden maar ook colleges hebben werkloos moeten toezien hoe een andere en niet democratisch gekozen bestuurslaag de macht overnam en ingrijpende besluiten nam.’ Op dit punt klinkt veel kritiek, en de gevolgen kunnen nog lang voortslepen in gemeenteland. Meer dan dertig deskundigen reflecteren op het crisisbeleid op uitnodiging van de Raad voor het... lees verder

Reacties

  1. (kaas)burger zegt

    22 februari 2018 op 13:58

    Bij burgers vraag ik me altijd af of hiermee burgers worden bedoeld die al gaar zijn, of burgers die nog een paar minuten op de BBQ moeten blijven liggen om daarna door inwoners te worden opgegeten.

    Beantwoorden
  2. paul duinkerken zegt

    19 februari 2018 op 15:36

    Wat is professioneel? Vergelijk “managers”: vele managers kunnen geen mensen aansturen. Zo is de vraag of vele bestuurders eigenlijk wel kunnen besturen. Zie oa de stoelendans in de zorg waarbij professionele bestuurders van ene mislukking naar de volgende surfen op de golven van hun netwerk.
    Een fundamentele eis aan bestuurder van een gemeente is dat hij/zij/het respect heeft voor democratie en de gemeenteraad.

    Beantwoorden
  3. Ben Peters zegt

    19 februari 2018 op 11:51

    Het initiatief recht van raadsleden zou meer moeten worden toegepast. Ideeën uit de burgerij kunnen via raadsleden en de griffie tot voorstellen tot uirvoering worden gebracht. Daarmee wordt de positie van de raadsleden versterkt, de burgerparticipatie wordt vormgegeven en er onstaat meer drasgvlak. Dit toond ook de noodzaak asn voor een versterking van de raadsgriffier.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Teammanager Administratie – Gemeente Den Haag

Assistent rioolbeheerder – Gemeente Gouda

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Schulden van gedupeerden kinderopvangtoeslag kwijtgescholden

20 januari 2021

Corona keert positieve trend bijstandsdichtheid

20 januari 2021

Burgemeesters: avondklok met weinig uitzonderingen

20 januari 2021

Aanpak ‘fraude’ in bijstand aangepast

20 januari 2021

Armoede en schulden tijdens corona

Armoede- en schuldenbeleid: kansen, uitdagingen en dilemma’s

20 januari 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×