• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners Gemeente.nu
    • Annual Insight
    • Centric
    • PinkRoccade Local Government
    • Segment
    • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

‘Geef gemeenten terug aan de burger’

19 februari 2018 door Richard Sandee

Professionele bestuurders grijpen steeds meer de macht in gemeenten. De positie van de raad, en daarmee de lokale democratie, holt hierdoor achteruit. Ambtenaren zijn niet doorslaggevend, maar kunnen een rol spelen om dit tij te keren, zegt historicus Geerten Waling.

Dinsdag presenteert Waling het boek Gemeente in de genen. Hij schreef dit samen met hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden. ‘Wij maken ons zorgen over de toestand van de lokale democratie,’ zegt Waling. ‘De gemeenteraad komt te veel buitenspel te staan. De burger lijkt misschien invloed te krijgen op andere manieren, maar dat is vaak een wassen neus. Geef gemeenten terug aan de burger in de zin dat de raad meer centraal komt te staan.’

Herindelingen doorgedrukt

Het voorbeeld bij uitstek, zegt hij, is de gang van zaken rond gemeentelijke herindelingen. ‘In verschillende plaatsen zijn hierover referenda georganiseerd. Steevast is 70 tot 80 procent van de bevolking tegen, toch wordt het er steeds doorgedrukt. Vaak omdat de lokale bestuurders, gesteund door het kabinet, het willen. Tot de jaren negentig hadden we het veel mooiere principe van vrijwillige herindeling. Die hadden ook best draagvlak en konden nuttig zijn.’

De manier waarop het tegenwoordig gaat met de herindelingen is funest voor de lokale democratie, betoogt Waling. ‘In grote gemeenten zie je de jaren erna bijvoorbeeld een lage opkomst bij de verkiezingen.’ En als het er dan toch per se doorgedrukt moet worden, adviseert hij, organiseer dan ook geen referendum. ‘Je kunt het beter níet doen, dan alleen maar voor de schijn, wat vaak het geval is. Dat geldt ook voor andere vormen van inspraak.’

Niet meer vertegenwoordigd

Burgemeesters en wethouders staren zich in Walings ogen blind op ‘de bestuurskracht, de concurrentiepositie van de gemeente ten opzichte van de regio en dat soort zaken’. Politiek van de tekentafel, kortom. ‘Maar het problematische is dat burgers hun interesse verliezen, ze voelen zich niet meer vertegenwoordigd. In dat licht moet je volgens mij ook de opkomst van lokale partijen zien.’

De schaalvergroting is niet alleen een probleem omdat deze wordt opgedrongen, het gaat ook om de effecten ervan. ‘Grote dossiers gaan raadsleden steeds meer boven de pet. Ook zie je dat hele delen van beleid worden uitbesteed aan private partijen en samenwerkingsverbanden waarop weinig controle is. De achteruitgang van de lokale journalistiek als vierde macht is in dit verband eveneens zorgwekkend.’

Geen echte keuzes

Alle kritiek daargelaten, wil Waling ook wel een positieve noot kwijt: ‘We zijn niet direct ontevreden over de kwaliteit van het bestuur. Onze kritiek is vooral dat het niet meer transparant is en veel beleid niet goed kan worden gecontroleerd. Waardoor in verkiezingen ook geen echte keuzes meer kunnen worden gemaakt. Wel over een voetbalveld of een congrescentrum, maar niet over de meer wezenlijke zaken.’

Als historicus heeft Waling sterke bedenkingen bij de ontwikkelingen die hij signaleert. ‘Het Huis van Thorbecke, met de Gemeentewet en de Provinciewet, zijn in de negentiende eeuw niet uit de lucht komen vallen. Die waren het gevolg van ontwikkelingen in een lang proces. Nederland heeft een traditie van sterk lokaal bestuur, die veel ouder is dan de eenheidsstaat. Zelf zaken voor elkaar krijgen om de voeten droog te houden, zo is het ontstaan.’

Bestuurlijk paternalisme

De decentralisaties, waardoor gemeenten weer meer te zeggen krijgen, vindt Waling ‘op zich bemoedigend’, maar over de uitvoering is hij sceptisch. ‘De gemeenteraad moet de touwtjes in handen houden. Behalve door nauwelijks controleerbare samenwerkingsverbanden staat dit onder druk door bestuurlijk paternalisme, bijvoorbeeld van burgemeesters die klagen over politieke versnippering of zelfs pleiten voor invoering van een kiesdrempel.’

Waling en zijn medeauteur Voermans adresseren niet direct ambtenaren in hun boek, hoewel die wel degelijk een rol kunnen spelen in de oplossing van de geschetste problemen. ‘Het doordrukken van besluiten gebeurt niet door ambtenaren zelf. Wel zou ik ze adviseren om kritisch te kijken of beleid democratisch gedragen is. En ze zouden wellicht meer ondersteuning kunnen bieden aan raadsleden.’

Verhoog vergoedingen

Vooral de raad moet de macht dus terugveroveren op bestuurders, die een stap terug dienen te doen, vindt Waling. Maar hoe dan? ‘Versterk de positie van de raad door coaching en training. Ze moeten goed hun rechten en positie kennen. Verhogen van de vergoedingen zou ook helpen. En meer ondersteuning is nodig, ambtelijk of anderszins. De situatie van één griffier voor de hele raad – amateurs die het verder zelf maar moeten rooien – is wel heel karig.’

Vorige artikel
Stemgerechtigde expat over het hoofd gezien
Volgende artikel
Sportuitgaven bedragen 65 euro per inwoner

Tags: democratie, Geerten Waling, Gemeenten in de genen, uitgelicht, Wim Voermans Categorie: Bestuur, Gemeenteraad, Organisatie

Lees Interacties

GERELATEERD

Menselijke maat_ fundamenteel anders

Opinie Fundamenteel anders, de menselijke maat

Onlangs publiceerde de Rijksuniversiteit Groningen de resultaten van een onderzoek waaruit blijkt dat gemeentelijke herindelingen de democratie uithollen. Ze leiden tot een lagere opkomst bij zowel de gemeenteraads- als de Tweede Kamerverkiezingen erna. Maar er is meer. ‘Gemeentelijke herindeling verlaagt de opkomst langdurig’, stelden de onderzoekers vast. Als gevolg van de grote samenwerkingsverbanden zou de... lees verder

Bewonersparticipatie meepraten

Opinie Klassiek bij participatie: meedenkers en reageerders

Inwonersparticipatie kan leiden tot frustratie en negatieve reacties. Ook al doet de gemeente haar best om een open proces te organiseren en vroegtijdig van start te gaan. Inwoners voelen zich niet gehoord bijvoorbeeld, of zitten door onduidelijke informatie met te hoge verwachtingen. Het is in de praktijk ingewikkelder om te vertellen wat je wél wilt,... lees verder

Nieuw voorstel Coronawet ook niet goed

Voorstel Coronawet nog steeds onvoldoende democratisch

Gemeentelijke belangenbehartigers vegen opnieuw de vloer aan met het ontwerp van de Coronawet van minister De Jonge van Volksgezondheid. Het kabinet kiest onverkort voor een ‘zeer gecentraliseerde’ aanpak. Het lokale bestuur staat hierbij nog steeds zo goed als buitenspel. Dit was ook al de kritiek op een eerdere, premature versie van het wetsvoorstel. ‘Ons belangrijkste... lees verder

Reacties

  1. (kaas)burger zegt

    22 februari 2018 op 13:58

    Bij burgers vraag ik me altijd af of hiermee burgers worden bedoeld die al gaar zijn, of burgers die nog een paar minuten op de BBQ moeten blijven liggen om daarna door inwoners te worden opgegeten.

    Beantwoorden
  2. paul duinkerken zegt

    19 februari 2018 op 15:36

    Wat is professioneel? Vergelijk “managers”: vele managers kunnen geen mensen aansturen. Zo is de vraag of vele bestuurders eigenlijk wel kunnen besturen. Zie oa de stoelendans in de zorg waarbij professionele bestuurders van ene mislukking naar de volgende surfen op de golven van hun netwerk.
    Een fundamentele eis aan bestuurder van een gemeente is dat hij/zij/het respect heeft voor democratie en de gemeenteraad.

    Beantwoorden
  3. Ben Peters zegt

    19 februari 2018 op 11:51

    Het initiatief recht van raadsleden zou meer moeten worden toegepast. Ideeën uit de burgerij kunnen via raadsleden en de griffie tot voorstellen tot uirvoering worden gebracht. Daarmee wordt de positie van de raadsleden versterkt, de burgerparticipatie wordt vormgegeven en er onstaat meer drasgvlak. Dit toond ook de noodzaak asn voor een versterking van de raadsgriffier.

    Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Kabinet ‘bekijkt per week of terrassen open kunnen’

13 april 2021

Menselijke maat_ fundamenteel anders

Opinie Fundamenteel anders, de menselijke maat

12 april 2021

Oproep aan lokale politiek: aandacht voor groene leefomgeving

12 april 2021

‘Handhaving buitenruimte wordt onhaalbaar’

12 april 2021

Windmolens zoekgebieden

Wind op land: veel storm, maar nog weinig energie

11 april 2021

Banner SC Aanbestedingsrecht 2021 320x250

GEMEENTE.NU PARTNERS

Meer grip op de gemeentefinanciën
  • Annual Insight

Meer grip op de gemeentefinanciën

Op zoek naar de zorgcowboys
  • Annual Insight

Op zoek naar de zorgcowboys

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd

Proeftuin PinkRoccade helpt gemeenten bij digitale transitie
  • PinkRoccade Local Government

Proeftuin PinkRoccade helpt gemeenten bij digitale transitie

Op weg naar een datagedreven gemeente
  • PinkRoccade Local Government

Op weg naar een datagedreven gemeente

Whitepaper – Trendrapport zorgfraude
  • Annual Insight

Whitepaper – Trendrapport zorgfraude

Datagedreven werken in het sociaal domein
  • Annual Insight

Datagedreven werken in het sociaal domein

Webinar nieuw iBurgerzaken releases 3.10 en 4.0
  • PinkRoccade Local Government

Webinar nieuw iBurgerzaken releases 3.10 en 4.0

Video – PinkRoccade Local Government
  • PinkRoccade Local Government

Video – PinkRoccade Local Government

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Makkelijker vragen stellen via live chat met experts
  • PinkRoccade Local Government

Makkelijker vragen stellen via live chat met experts

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

Huizen geeft consultants kijkje in de keuken
  • PinkRoccade Local Government

Huizen geeft consultants kijkje in de keuken

Webinar: Hoe Hoeksche Waard een lerende gemeente werd
  • Centric

Webinar: Hoe Hoeksche Waard een lerende gemeente werd

Aanpassingen Tozo en nieuwe regeling Tonk
  • PinkRoccade Local Government

Aanpassingen Tozo en nieuwe regeling Tonk

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Webinar: Cloud
  • PinkRoccade Local Government

Webinar: Cloud

Meer grip op financiële processen in Hellevoetsluis
  • PinkRoccade Local Government

Meer grip op financiële processen in Hellevoetsluis

Common Ground: lonkend lokaal perspectief
  • PinkRoccade Local Government

Common Ground: lonkend lokaal perspectief

Een digitaal loket voor de burger en ondernemer
  • PinkRoccade Local Government

Een digitaal loket voor de burger en ondernemer

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online geboorteaangifte vanuit het kraambed
  • PinkRoccade Local Government

Online geboorteaangifte vanuit het kraambed

De VVV voor iBurgerzaken: Verbeteren, Verrijken en Vooruitdenken
  • PinkRoccade Local Government

De VVV voor iBurgerzaken: Verbeteren, Verrijken en Vooruitdenken

Webinar: Slimme online dienstverlening in het Sociaal Domein
  • Centric

Webinar: Slimme online dienstverlening in het Sociaal Domein

  • PinkRoccade Local Government

Zet de eerste stap naar Common Ground

De AVG en datalekken
  • PinkRoccade Local Government

De AVG en datalekken

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Gegevensuitwisseling: Get Connected met iConnect
  • PinkRoccade Local Government

Gegevensuitwisseling: Get Connected met iConnect

Webinar: Waarom je salarisverwerking uitbesteden loont
  • Centric

Webinar: Waarom je salarisverwerking uitbesteden loont

Gemeenten Stein, Schagen en Hellevoetsluis innoveren met iFinanciën van PinkRoccade
  • PinkRoccade Local Government

Gemeenten Stein, Schagen en Hellevoetsluis innoveren met iFinanciën van PinkRoccade

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Opinie Bewust omgaan met mogelijkheden digitale dienstverlening
  • PinkRoccade Local Government

Opinie Bewust omgaan met mogelijkheden digitale dienstverlening

Webinar: naar een samenhangende objectenregistratie
  • Centric

Webinar: naar een samenhangende objectenregistratie

Whitepaper – Een datagedreven gemeente
  • PinkRoccade Local Government

Whitepaper – Een datagedreven gemeente

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Webinars: Samenwerken aan de decentrale overheid van morgen
  • Centric

Webinars: Samenwerken aan de decentrale overheid van morgen

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Fokke Dijkstra: ‘Transparantie is key voor privacy’
  • Centric

Fokke Dijkstra: ‘Transparantie is key voor privacy’

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

Whitepaper – Participeren met Nes
  • Centric

Whitepaper – Participeren met Nes

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×