Gespreid stemmen wordt ‘behoorlijke klus’

Nederlanders kunnen volgend jaar niet op één, maar op drie verschillende dagen naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen. Volgens gemeenten wordt het ‘nog een behoorlijke klus’, waar het laatste woord nog niet over is gezegd.

Voor 70-plussers die vanwege corona de gang naar het stemlokaal niet aandurven, wordt het mogelijk om per post hun stem uit te brengen. Dat laat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken weten in een brief aan de Tweede Kamer. Ollongren is al langer bezig de wet aan te passen om de Tweede Kamerverkiezingen in coronatijd veilig te laten verlopen. Dat wetsvoorstel van de minister werd onlangs al aangenomen door de Kamer, maar er waren meer wensen. Het plan om 70-plussers per post te laten stemmen kwam uit de koker van het CDA.

Spreiden

D66-Kamerlid Joost Sneller opperde om stemlokalen meer dan één dag de deuren te laten openen. Dat gaat gebeuren, maar het geldt niet voor alle stembureaus. In gemeenten met minder dan 10.000 kiezers zal er één lokaal opengaan op de maandag en dinsdag voor de verkiezingen. Dat loopt op bij grotere gemeenten, tot twintig bij de G4 (Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag). ‘Het gaat echt om spreiden,’ zegt Ollongren. ‘We willen dat iedereen gaat stemmen, dat de opkomst niet negatief wordt beïnvloed door corona.’

Stembureauleden

De minister benadrukt dat ‘gemeenten dit aankunnen,’ maar hamert er tegelijk op dat er veel mensen nodig zullen zijn om de verkiezingen tot een succes te maken. Zo krijgt elk stembureau vier leden, waar het er normaal drie zijn. Daar komt bij dat stembureauleden vaak oudere mensen zijn, die vanwege corona huiverig kunnen zijn die taak weer te vervullen.

‘We gaan een grote campagne voeren om te zorgen dat mensen zich melden. Jongere mensen, studenten. We willen allerlei bronnen aanboren. Ik ben ervan overtuigd dat er veel enthousiasme is om dit te doen,’ aldus de minister.

Om de verkiezingen goed en veilig te kunnen organiseren kregen gemeenten een financiële compensatie van 30 miljoen euro. Voor de kosten die de aanvullende maatregelen met zich meebrengen, zullen gemeenten ook een reële compensatie ontvangen, aldus Ollongren.

Behoorlijke klus

Het spreiden van de verkiezingen voor de Tweede Kamer over drie dagen wordt ‘nog een behoorlijke klus’. Grootste hobbels zijn het vinden van voldoende stemlokalen waar 1,5 meter afstand kan worden gehouden en het aantrekken van voldoende extra stembureauleden. Dat zeggen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) in een reactie op de aanvullende plannen van het kabinet. Ze waren al kritisch over de tijdelijke wet voor de verkiezingen van Ollongren.

Onorthodoxe maatregelen

De VNG en NVVB hebben er volgens een woordvoerster begrip voor dat het verloop van de verkiezingen in coronatijd aangepast moet worden, maar dat gaat wel ingewikkeld worden. Het kabinet moet ‘onorthodoxe maatregelen’ nemen, zoals alle scholen een studiedag geven zodat klaslokalen en gymzalen kunnen worden gebruikt. ‘Veel buurthuizen en andere traditionele stembureaus zijn wegens de afstandsregels niet geschikt. Stemmen in een verpleeg- of verzorgingshuis is niet gewenst,’ aldus de VNG.

Rijksambtenaren

De belangenorganisaties stellen ook voor dat rijksambtenaren worden ingezet als stembureaulid. ‘De bezetting van een stembureau bestaat vaak uit oudere mensen, die nu wellicht in een risicogroep vallen of die het zelf niet veilig vinden om in een stemlokaal te gaan zitten.’ Aangezien het altijd al moeilijk is om voldoende vrijwilligers te vinden, zal dat voor drie dagen echt een karwei gaan worden, vreest de VNG. ‘Het laatste woord is er nog niet over gezegd.’