Fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) hebben het regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst gepresenteerd.
Het zeventig pagina’s tellende document omvat een heleboel maatregelen. Een groot aantal daarvan betreft gemeenten. Een greep uit de voorstellen van het kabinet-Rutte III, die de lokale overheid raken:
- Het kabinet stelt 54 miljoen euro beschikbaar om gemeenten te blijven ondersteunen bij de transformatie van de jeugdhulp.
- Gemeenten houden de ruimte om lagere eigen bijdragen vast te stellen voor mantelzorg.
- Er komt 62 miljoen euro voor een nationaal preventieakkoord waarmee roken en overgewicht moet worden aangepakt. Naast onder meer patiëntenorganisaties en zorgaanbieders zullen gemeenten hiervoor worden benaderd.
- Gemeenten moeten actief werk maken van de verplichting voor Nederlanders met een migratieachtergrond om Nederlands te leren.
- Het nieuwe kabinet wil met gemeenten in gesprek over de manier waarop ze uitvoering geven aan de tegenprestatie die mensen moeten leveren om in aanmerking te komen voor een uitkering. Ook wil het kabinet met gemeenten afspraken maken over het lokaal beleid om de armoedeval te verkleinen, zodat werken loont. Gemeenten houden wel de ruimte om te experimenteren met de Participatiewet. Daarnaast wil het kabinet met gemeenten tot een vernieuwende schuldenaanpak en een verbeterde schuldhulpverlening komen.
- Zes tot tien middelgrote gemeenten gaan experimenteren met wietteelt.
- De politie krijgt structureel 267 miljoen euro extra voor onder andere meer agenten in de wijk en rechercheurs.
- Er komt een Ondermijningswet om de juridisch knelpunten in de huidige aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit op te lossen. Inclusief een ondermijningsfonds waarin eenmalig 100 miljoen euro wordt gestort om de aanpak te intensiveren.
- Gemeenten en politie moeten over effectieve mogelijkheden beschikken om mensenhandel te voorkomen, te signaleren en te bestrijden. Daartoe wordt het wetsvoorstel Regulering prostitutie aangepast.
- De grondslag voor de algemene uitkering uit het Gemeentefonds wordt breder. Nu nog is die uitkering afhankelijk van het totaal aan ministeriële begrotingen volgens de zogeheten trap-op-trap-af systematiek. Voortaan gaan alle rijksuitgaven als grondslag dienen.
- De Wet gemeenschappelijke regelingen wordt aangepast om de politieke verantwoording over gemeentelijke samenwerking te verbeteren.
- De behandeling van het voorstel om de burgemeestersbenoeming uit de grondwet te halen, wordt voortgezet.
- Het kabinet ondersteunt de versterking van de voorbereiding, opleiding en toerusting van de leden van de gemeenteraden.
- Er wordt onderzocht hoe de overheid transparanter kan worden zonder hoge kosten voor organisatie en uitvoering. Het kabinet gaat hiertoe overleggen met de initiatiefnemers van het aanhangige voorstel voor de Wet open overheid, die de opvolger zou moeten worden van de Wob.
- De Basisregistraatie Personen (BRP) wordt gemoderniseerd en zal de e-mailadressen van burgers bevatten.
- Er komt een nationaal klimaat- en energieakkoord.
- Voor het eind van de kabinetsperiode moeten 30.000 tot 50.000 bestaande woningen per jaar gasvrij worden gemaakt.
- Middenhuurwoningen krijgen prioriteit en de woningbouwproductie zal worden aangejaagd.
- Het kabinet wil met enkele gemeenten experimenteren met een zogenoemd ‘recht op overname’ – lokale verenigingen of buurtbewoners krijgen daarbij het eerste recht om maatschappelijke voorzieningen van de overheid over te nemen en de bijbehorende functie voor te zetten.
- Er komt een Right to challenge-regeling, een zogeheten uitdaagrecht waarmee in diverse gemeenten nu al geëxperimenteerd wordt. Inwoners en verenigingen krijgen de mogelijkheid om een alternatief voorstel in te dienen voor de uitvoering van collectieve voorzieningen in hun directe omgeving, zoals het onderhoud van een park of het beheer van een sportveld.
- Met gemeenten en de sportsector wil het kabinet een sportakkoord sluiten om sport zowel organisatorisch als financieel toekomstbestendig te maken.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten stelt in een eerste reactie dat het regeerakkoord ‘veel aanknopingspunten bevat voor een constructieve samenwerking met gemeenten’. Voorzitter Jan van Zanen: ‘Gemeenten staan klaar om samen met het kabinet de maatschappelijke opgaven uit het regeerakkoord op te pakken. Voor inwoners mag het niet uitmaken met welke overheid ze te maken hebben. Daarbij horen stabiele, voorspelbare en toereikende financiën. Hier biedt dit akkoord zicht op.’
Super! Vooral de laatste drie punten die hier genoemd worden, geven inwoners ruimte en kansen om gelijkwaardig samen met hun gemeente vorm te geven aan hun leven en omgeving. Goed voor de relatie inwoner-gemeente en dus – al is het misschien onbedoeld – een bijdrage aan het geluk van onze inwoners.