Wie spendeert wat: gemeentelijke lijstjes

Hoeveel geeft de gemeente uit aan asielzoekers? En welke gemeente ontvangt de meeste hondenbelasting? Die informatie is nu voor iedereen beschikbaar en kan nog handig in kaart gebracht worden ook.

Lijstjes, lijstjes en nog eens lijstjes. Op iedere website vind je ze tegenwoordig. Zo zijn er de onzinnige ‘Buzzfeed-lijstjes’ met de ’27 verrassend grappige tweets over katten’, of de ’10 knapste Egyptische actievoerders’, maar er zijn ook zinnigere varianten. De lijst met beste ziekenhuizen of scholen bijvoorbeeld die weekblad Elsevier jaarlijks publiceert.

Spendinglijstjes
Voor die laatste categorie komen ook de ‘spendinglijstjes’ van de organisatie Open State in aanmerking. De organisatie lanceerde deze week de website openspendinglijstjes.nl waarop journalisten, of andere geïnteresseerden zelf lijstjes kunnen maken aan de hand van beschikbare, financiële data bij gemeenten en provincies.

‘We hopen dat dit aanzet tot interessante leads,’ zegt Open State’s woordvoerder Tom Kunzler. ‘We sporen journalisten aan om aan de slag te gaan met de lijstjesmaker en zich af te ragen waarom een bepaalde gemeente zoveel geld uitgeeft aan iets en vervolgens gaan onderzoeken hoe dat zit.’

Tien lijstjes
Zelf geeft de organisatie het goede voorbeeld door vast tien lijstjes te publiceren op basis van de begrotingen van gemeenten en provincies voor 2016.

Zo weten we dat de gemeente Rotterdam van alle gemeenten de meeste inkomsten uit hondenbelasting verwacht. Daarnaast ontvangen huishoudens in de stad aan de Maas de meeste bijstand. Of er een correlatie is? Dat zal moeten worden onderzocht!

Explosieven in Katwijk
Niet alle lijstjes brengen de grootste verrassingen met zich mee. Dat Amsterdam de parkeer- en toeristenbelastingslijstjes aanvoert, zal niemand verbazen. Des te meer verrast het lijstje met de begrote uitgaven voor opruiming van explosieven.

De gemeente Katwijk staat daar met een begroting van ruim 2,5 miljoen euro eenzaam bovenaan. Het antwoord: het gebied waar vroeger vliegbasis Valkenburg lag wordt gesaneerd, omdat er een nieuwe woonwijk wordt gebouwd. In het gebied worden geregeld explosieven uit de Tweede Wereldoorlog gevonden.

Elsevier besloot ook zelf aan de slag te gaan en maakte een lijstje van de begrote uitgaven aan vreemdelingen. Tilburg blijkt dit lijstje met een uitgavenpost van ruim 1,5 miljoen euro aan te voeren. Opvallend zijn de namen van de veel kleinere gemeenten Hellevoetsluis en De Marne op plek 4 en 9.

Idealisten
De lijstjes zijn leuk en handig, maar de motieven van de organisatie Open State zijn serieus. ‘We denken dat de maatschappij beter werkt als er meer data op een gestructureerde manier beschikbaar zijn,’ zegt Kunzler. ‘Dit versterkt de democratie en zorgt ervoor dat inwoners kunnen controleren en meedenken’.

De tien ‘idealisten’ bij Open State Foundation, die sinds 2013 in huidige vorm bestaat, worden intussen allemaal betaald voor hun werkzaamheden. Inkomsten komen uit subsidie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en uit projecten die de organisatie uitvoert voor overheden en bedrijven. Het fonds van Gerard van Vliet, de Adessium Foundation, verzorgt de rest van de ondersteuning.

Doel bereikt
Een goed deel van het geld dat Open State binnenkrijgt, is dus afkomstig van de overheden van wie het data probeert los te weken. Is dat geen gekke combinatie? ‘Eigenlijk niet,’ zegt Kunzler, ‘gelukkig zie je dat steeds meer gemeenten en overheden zelf ook inzien dat het beter is om transparant te zijn. En dat is precies wat wij willen bereiken.’

(Via Servaas van der Laan/ Elsevier)