‘Niet eerder maakte een provincie het zo bont door willens en wetens de Arhi- procedure te negeren als de provincie Limburg doet in de gedwongen herindelingskwestie Landgraaf-Heerlen.’
Dat stelt professor Elzinga Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen.
In een advies aan de gemeente Landgraaf en in een column over deze kwestie pleit Elzinga ervoor de rechtspositie van gemeenten bij herindeling aanzienlijk te versterken, ‘want nu dreigt een wild-west cultuur te ontstaan waarin gemeenten zonder de eigen zeggenschap in hun bestaan worden bedreigd.’
Gedwongen fusie
Hoogleraar Elzinga concludeert dat die zeggenschap van de gemeente Landgraaf door provincie Limburg willens en wetens is uitgehold, omdat voor Gedeputeerde Staten het besluit van een gedwongen fusie al bij voorbaat vaststond. Hoewel een echt ‘open overleg’ daardoor onmogelijk was, is er geen enkele rechtsgrond om het verplichte open overleg niet te voeren.
Woensdag vindt in Maastricht de rechtszaak plaats die Landgraaf heeft aangespannen tegen provincie Limburg om de gedwongen fusie met gemeente Heerlen stopzet. De gemeente is van mening dat de provincie onrechtmatig heeft gehandeld door de regierol in het herindelingsproces naar zich toe te trekken.
Schending zeggenschapsrechten
Volgens professor Elzinga kan de rechter niet concluderen dat het om een louter politieke kwestie gaat. ‘Een evidente schending van de zeggenschapsrechten van een gemeente geeft de rechter meer dan voldoende houvast om een streep te trekken en de provincie te gelasten de procedure geheel of gedeeltelijk over te doen’, schrijft hoogleraar Elzinga in zijn advies.
Het advies van professor Elzinga is onderdeel van het dossier waarover de rechter is gevraagd te oordelen. Daarnaast vraagt het Landgraafs college van B en W in een brief aan Gedeputeerde Staten en aan Provinciale Staten het advies van de Groningse hoogleraar te betrekken bij de standpuntbepaling over een gedwongen fusie Landgraaf-Heerlen.
Concrete meerwaarde
Eerder al had het college van B en W van Landgraaf geen goed woord over voor het rapport ‘Samen voor daadkracht’ over de voorgenomen fusie van Heerlen en Landgraaf dat oud-minister Klaas de Vries eind mei op verzoek van het provinciebestuur heeft uitgebracht.
In het rapport concludeert De Vries, die door de provincie als onafhankelijk adviseur was aangetrokken, dat die herindeling onvermijdelijk is. Maar volgens het Landgraafse college wordt in het rapport nergens aangetoond wat concreet de meerwaarde is van de fusie, schrijft 1Limburg. ‘Dat blijft hangen in het vage’. Dat bijvoorbeeld het aantal werklozen en bijstandsgerechtigden of het aantal alcohol- en drugsverslaafden vermindert, maakt De Vries nergens plausibel, stelt het college. Ook negeert het rapport het gebrek aan draagvlak, zowel in de gemeenteraad als in de Landgraafse samenleving. Verder wordt nergens onderbouwd dat de fusie van Heerlen en Landgraaf een opstapje is naar een grotere fusie in Parkstad, vindt het college.
