Black Friday is zo’n jaarlijks terugkerend moment voor unieke kansen. Ken je dat? De mailbox loopt vol, de reclames knipperen met dezelfde boodschap: doe het nú! Het gaat om de korting, maar vooral ook om het gevoel dat als je nu niet toeslaat, je te laat bent. Wie in de gemeenteraad zit, weet hoe snel dat ook in de politiek speelt, een slim spel van gecreëerde urgentie.
In de gemeentepolitiek werkt dat niet met koopjes, maar met agenda’s die uitpuilen, dossiers die plots uit een diepe la opspringen en fracties die ‘nog even’ iets willen markeren. Sommige raadsvergaderingen hebben exact dezelfde energie als een winkelstraat op Black Friday: iedereen wil iets, maar door de drukte heeft niemand nog echt tijd om te kijken wat er precies in de mand ligt.
De jaarkalender van drukte
Het gebeurt jaarlijks op dezelfde momenten. Bij de behandeling van de Kadernota, laatste vergadering voor het zomerreces. Bij de begrotingsbehandeling. En bovenal de laatste vergadering van het jaar in december, die merkwaardige maand waarin plots alles dringend wordt. Je ziet het aan de manier waarop raadsleden kijken als ze binnenkomen: de laptop half geopend, een paar laatste wijzigingen die net zijn doorgestuurd, collega’s die in de wandelgangen snel maar half met elkaar afstemmen. De burgemeester die bij het openen van de vergadering al waarschuwt dat het ‘een lange zit’ wordt.
Ik zeg niet dat een actualiteit zich niet in december kan aandienen. Dat een rapport niet precies in die laatste weken van het jaar kan verschijnen. Dat een landelijke discussie niet net dan lokaal reacties uitlokt. Alles moet nog even voor het eind van het jaar. Net Black Friday, iedereen doet het, je kunt het niet niet doen. In een decembervergadering zijn twintig, dertig of meer raadsvoorstellen geen uitzondering. Ik las over een gemeenteraad waar in een eindejaarsvergadering meer moties op tafel lagen, dan in de zes maanden ervoor.
Van afwegen naar afraffelen
Wie wel eens zo’n vergadering heeft meegemaakt ziet raadsleden hollen van onderwerp naar onderwerp. Probeer dan nog scherp te blijven. Binnen de fracties weten ze precies wat ze ervan vinden, maar is het voldoende be- en uitgesproken? Die motie die een maand eerder nog zorgvuldig kon worden besproken, verandert in een vluggertje. Een raadsvoorstel dat eigenlijk meer tijd in de commissie had verdiend, belandt toch op de besluitvormende agenda, simpelweg omdat het voor het eind van het jaar moet. Maar is dat echt zo?
Eerlijk is eerlijk, drukte heeft niet alleen te maken met incidenten, actualiteit of tempo, maar ook met het vergaderritme zelf. Als de raad negen of tien keer per jaar bij elkaar komt, is de ruimte om te spreiden beperkt. En juist daarom is het zo belangrijk om te bepalen wanneer iets écht dringend is en wanneer het vooral dringend lijkt. Niet minder doen dus, maar bewuster plannen. Een functionerende langetermijnagenda kan helpen om te prioriteren.
Drukte als illusie van urgentie
Black Friday laat zien wat er gebeurt als je meegaat in het moment. Je voelt druk, je wil iets, maar vaker is het ruis die voor urgentie moet doorgaan. In de raadzaal werkt het precies zo. Het is makkelijk om mee te bewegen als iedereen in de actiestand staat, maar het kost meer politieke vakmanschap om even stil te staan en te vragen: moet dit echt nú? Ik heb vaak meegemaakt dat onderwerpen van een drukke decemberagenda worden doorgeschoven naar januari. Die raden kozen voor rust, niet omdat ze iets wilden uitstellen, maar omdat ze precies wisten wát ze wilden besluiten en daar de tijd voor wilden nemen. Dat zijn momenten waarop bestuurlijke kwaliteit ontstaat: niet in de drukte, maar in de keuze om je niet door de drukte te laten leiden.
Black Friday-politiek gaat over tempo, reflexen en het risico dat valse urgentie iets wordt dat de agenda bepaalt in plaats van de inhoud. En net als bij Black Friday is er altijd een keuze: je holt mee, of bedenkt of je het echt nodig hebt.
Pascale Georgopoulou is oud-raadslid, oud-griffier en zelfstandig adviseur binnen de publieke zaak op het gebied van de Omgevingswet, participatie en de energietransitie.
Geef een reactie