Democratie draait om betekenisvolle betrokkenheid. Dan past het om dit serieus te nemen in het vertrouwen dat inwoners verantwoordelijke keuzes kunnen maken. Een goed instrument is een burgerberaad. Doe hier zo snel mogelijk ervaring mee op en geef het een prominente plaats in het partijprogramma voor de komende gemeenteraadsverkiezingen.
Bij twee achtereenvolgende provinciale verkiezingen hebben twee verschillende partijen massaal onvrede weten te mobiliseren. Grote groepen in de samenleving voelen zich niet langer vertegenwoordigd en gerespecteerd door de op de Haagse tekentafel ontworpen ‘witte boorden democratie’. Die onvrede was allang merkbaar maar nu wordt het tastbaar, omdat ook middengroepen en groepen binnen de Randstad nadrukkelijk de gevolgen ervaren van het beleid van de afgelopen jaren. Deze onrust maakt een samenleving kwetsbaar.
Verwaarlozing
De onrust vindt zijn oorzaak in de grote nadruk op economische groei en efficiëntie én jarenlange verwaarlozing van het kabinet in het contact met en het serieus nemen van de bevolking. Dit kabinet schuift problemen voor zich uit, sluit halfslachtige compromissen die het grote verhaal doen verwateren en heeft moeite met het nemen van verantwoordelijkheid voor de toekomst.
Zo wordt verantwoordelijkheid steeds meer afgeschoven op het individu. Maar het individu heeft onvoldoende instrumenten om haar stem te verheffen anders dan de straat op te gaan, en voelt zich daardoor machteloos.
Andere bestuursstijl
Politieke bestuurders zijn daarnaast ook nog onvoldoende in staat om uit te leggen hoe we de grote uitdagingen waar we voor staan kunnen aanpakken. Laat staan dat ze durven te zeggen dat we ons gedrag moeten veranderen en dat dit ongetwijfeld pijn gaat doen. Daarnaast komen de meeste bestuurders ook nog uit de traditionele school. Zij functioneren redelijk in een ingewikkelde wereld maar veel minder in de complexe en soms zelfs chaotisch wereld van nu. Daar hoort een andere bestuursstijl bij en andere manieren van het betrekken van de bevolking bij de democratie. Eens in de vier jaar een stem mogen uitbrengen is dan volstrekt onvoldoende.
Burgerbetrokkenheid
Zoals uit het rapport Betrokken burgers van het Planbureau voor de leefomgeving (PBL) blijkt, denkt de overheid bij betrokkenheid van burgers nog vooral aan participatie, meedenken en meepraten op uitnodiging. Dat terwijl aandacht voor het eigen initiatief van inwoners, voor de eigen ervaringen, wensen en mogelijkheden en voor hoe het beleid voor verschillende groepen uitwerkt, veel belangrijker is.
Daarnaast worden inwoners teveel over één kam geschoren terwijl zij juist enorm verschillen in wat ze weten, willen, kunnen en in staat zijn om te doen. Inwoners worden te weinig meegenomen in de vorming van beleid waardoor de verschillende perspectieven die bij burgers leven onvoldoende aan de orde komen.
Burgerberaad
Democratie draait om betekenisvolle betrokkenheid. Dan past het om dit serieus te nemen in het vertrouwen dat inwoners verantwoordelijke keuzes kunnen maken. En dat begint al op lokaal, gemeentelijk, niveau. Betrek daarom veel meer de inwoners bij het reilen en zeilen van de gemeente waardoor de kennis en kunde die leeft in buurt en wijk collectieve kennis wordt. Leer van de verhalen uit de wijk. Naast kennis hebben mensen ook een verhaal.
Een goed instrument om de taaie uitdagingen waar we voor staan gezamenlijk aan te pakken is een burgerberaad. Doe hier zo snel mogelijk ervaring mee op. Dat kan gewoon nog in deze raadsperiode en geef het burgerberaad vervolgens een prominente plaats in het partijprogramma voor de komende gemeenteraadsverkiezingen.
Wees geen gevangene van je eigen ervaring door te blijven doen wat je altijd al deed, maar pak de uitdaging op. Begin alvast met je in te lezen en naar de ervaringen in het land te kijken.
De auteur schreef het boek ‘Organisaties in transitie’, verzorgt lezingen over de transitie en geluk, en was 8 jaar fractievoorzitter voor GroenLinks in Ede. Ook is Eric Leltz voorzitter van Stichting Sparkling Plastic.
Hi Eric,
En weer een lans gebroken: goed stuk dat steunt op goede argumenten. Er zijn legio redenen waarom ‘luisteren’ in welke vorm dan ook, onvoldoende wordt gepractizeerd – je laat er een aantal langskomen. Een belangrijke is m.i. knaagt een beraad etc. niet aan het mandaat van vier jaar dat met verkiezingen wordt verleend? Hoe houdbaar zijn posities nog als die veranderen na ‘peilingen’? In mijn beleving een majeure (politicologische?) vraag. Maar ‘luisteren’ herbergt bijdragen aan het adresseren van talrijke vraagstukken – blijf er lanzen voor breken -;)
Het ‘burgerberaad’ is allang ingezet. Zie de ontwikkeling van de ‘lokale’ partijen die het anders en beter willen doen dan de ‘oude’ politieke partijen. Het heeft helaas geleid tot een versmalling van het ‘algemeen belang’ tot een beperkter ‘eigen belang’. De vernieuwing zit mi. in een andere dimensie: het (h)erkennen van het algemeen belang op de schaal van onze wereldeconomie. De ingezette vernieuwing op mondiaal niveau heeft het nog niet gehaald. Mede omdat we de economie, onze wereldhuishouding, afmeten in beperkte verdienmodellen: what’s in it for me…ipv. what’s in it for us…
Een burgerberaad dat oplossing brengt voor de grote problemen van ‘onze’ tijd zal de schaal en waarop en vorm waarin deze problemen zich voordoen als uitgangspunt moeten nemen. Nederland was daar als klein land ooit goed in…en kan dat weer het worden, geloof ik. Dat geloof ontleen ik aan de jongste generatie…en aan de ‘zwijgende meerderheid’ die beiden steeds meer stem krijgen…