Opinie Vaar niet blind op dikke onderzoeksrapporten

Ben je teleurgesteld over wat je kunt doen als raadslid? Misschien is er meer mogelijk. Vertrouw niet blindelings op dikke rapporten, maar probeer vooral ook zelf onderzoek te doen.

Raadsleden zijn gewoon mensen, net als ambtenaren, wethouders en burgemeesters. We hebben allemaal te dealen met onze menselijke psyche. Een belangrijk onderdeel daarvan is de neiging om te ontwijken, dan wel te ontkennen. We zijn allemaal heel goed in het bedenken waarom we niets hoeven te doen, we hebben voor onszelf allerlei smoezen paraat.

Anderen moeten het maar oplossen. Wat kan je nu als eenling? Kortom we verschuilen ons vaak, uit een soort luiheid of desinteresse. Of omdat we toch al zo druk zijn, altijd een mooi excuus toch?

Onderzoek als legitimatie

Zo verschuilen we ons ook graag achter allerlei onderzoeken. ‘Uit onderzoek is gebleken dat’ is een standaardzin die vaak, wellicht te vaak, door politici wordt gehanteerd. Vooral nu met de coronapandemie weet het hele land hoe politici deze zin graag inzetten. We hebben het alleen nog maar over allerlei onderzoeken. Hoe het land bestuurt dient te worden, daar komen we nauwelijks aan toe.

Ook in gemeenteland wordt er regelmatig geschermd met een liefst dik onderzoeksrapport om dingen voor elkaar te krijgen. De raad laat zich hierdoor imponeren en gaat akkoord. Maar soms kan het de moeite lonen om je wat meer te verdiepen in het rapport, en wellicht zelf nog op onderzoek uit te gaan.

Overtuigingsstrategie

Een onderzoek is soms ook een middel voor een raadslid om iets voor elkaar te krijgen. Wil je iets maar heb je nog geen meerderheid, dan vraag je om een onderzoek waar al sneller een meerderheid voor te vinden is. Want wie kan er nu tegen een onderzoek zijn? En iedereen kan dan in vier stappen tot een actie dan wel acceptatie komen.

Zelf kom je ook pas met een idee dan wel voorstel nadat je ook alle stappen hebt doorlopen.

Het is vervolgens verstandig om je omgeving óók de ruimte te bieden om alle vier de stappen te kunnen doorlopen.

Kans berekenen

Wetenschappelijk onderzoek of beleidsonderzoek: de uitkomsten zijn niet per definitie heel hard. Er zijn rekenmethodes die we op onderzoeksgegevens loslaten. Leuk om te weten hoeveel kans er bestaat op iets, maar voor mij als persoon is het toch vooral een kwestie van wel of niet. Win ik de loterij, ja of nee? Krijg ik corona, ja of nee?

Het maakt ons lui om maar elk onderzoeksresultaat als een hard gegeven te accepteren. Want al worden er harde cijfers geleverd, nooit zijn alle mogelijke factoren daarin meegenomen, simpelweg omdat het onderzoek dan niet uitvoerbaar zou zijn.

Let zelf op

Gebruik altijd ook je eigen verstand en luister naar je eigen gevoel voordat je iets doet of niet doet omdat het je verteld wordt, is mijn levensmoto. Dus raadsleden: als je verteld wordt dat iets wel moet of juist niet kan, ga zelf op onderzoek uit, laat je informeren en kom tot een eigen conclusie.

Het is prettig als je op hetzelfde uitkomt, maar onderneem verdere actie als dat niet het geval is, ook al sta je alleen. Als raadslid is het de kunst om dan anderen mee te nemen in je argumentatie en te overtuigen, al dan niet met een tussenstap van extra onderzoek. Maar vertrouw hierbij op je gevoel, je hoeft natuurlijk niet álles zelf tot op de bodem uit te zoeken.

Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur. Ze schreef onder meer de gratis digitale publicatie Democratie en de griffier, 2020.