Oxfam Novib bracht laatst naar buiten dat de 26 rijkste mensen (lees: mannen, er staat welgeteld één vrouw tussen) op deze wereld evenveel vermogen bezitten als de armste helft van de wereldbevolking bij elkaar. Geen zaak van gemeenten, deze mondiale ongelijkheid?
Ik denk het wel, tot op zekere hoogte natuurlijk. Maar eerst nog even over de groep van 26. Opmerkelijk is dat juist die groep rijken niet tot minimaal belastingen betaalt. De oplopende kosten voor zorg, onderwijs en sociale voorzieningen worden in toenemende mate opgehoest door de grote groep mensen die zich keurig aan de fiscale regels houdt.
En gemeenten?
Het ligt natuurlijk voor de hand om als gemeente hier schouderophalend op te reageren. Belastingen op inkomen, vermogen en vennootschappen vallen immers onder het Rijk. Daar is het kabinet verantwoordelijk voor, dat trouwens ook niet alle wereldproblemen kan oplossen. Toch zijn er zaken waar gemeenten wel degelijk verantwoordelijk voor zijn.
Vestigingsbeleid, bijvoorbeeld. Hoe ver ga je als gemeente om een bedrijf te verleiden om zich te vestigen? Bied je zo’n onderneming interessante voordelen? Hoe ver sta je dan van Mark Rutte af die nog niet zo lang geleden riep dat het afschaffen van de dividendbelasting nodig was om Nederland aantrekkelijk te houden voor multinationals?
Politiek lek
Als de dividendbelasting niet zou verdwijnen, zouden grote ondernemingen voor een ander land kiezen om zich te vestigen. Zo kunnen bedrijven natuurlijk ook voor een andere gemeente kiezen, als daar interessantere voordelen te halen zijn. En als die gemeente ook weigert om die voordelen te bieden, dan is er wel een derde gemeente.
Ik leerde recentelijk van mijn dochter een interessante term hiervoor: er zit altijd ergens een politiek lek. Voor een wethouder is het natuurlijk gemakkelijker om te pochen met het binnenhalen van een groot bedrijf (de werkgelegenheid is het gouden argument) dan om uit te leggen waarom de rug recht werd gehouden bij de pogingen van dat bedrijf om een bevoorrechte positie te verwerven. En dus dat de vestiging niet doorging.
Spagaat
Natuurlijk is dit een spagaat. Want het is voor elke gemeente goed als er een bloeiend bedrijfsleven is waar de inwoners hun banen kunnen vinden. De vraag is alleen, waar leg je de grens? Hoe ver ga je aan de onderhandelingstafel? Lopen de belangen van politiek en samenleving parallel of krijgt de scoringsdrift van een bestuurder de overhand? Vragen waar elke gemeente mee te maken heeft.
De verschuiving van geldstromen lijkt onverminderd door te gaan. De rijken worden rijker, de armen worden armer. De druk op de grote middengroep om alles te bekostigen wordt groter. De gele hesjes die zich dit weekend nog in Maastricht verzamelden zijn mogelijk het begin van een groeiende ontevredenheid onder de groep werkenden. Zij ervaren dat meer werken of zelfs loonsverhoging niet leidt tot meer koopkracht.
Integendeel. Het algemene gevoel dat ontstaat is dat de overheid niet de zorg voor de eigen bevolking heeft, maar eerder heult met het grootkapitaal. Op die manier wordt de overheid de vijand en groeit de kloof tussen overheid en samenleving. Zorgwekkend.
Welke voorbeelden zijn er?
Nu ben ik vooral benieuwd naar de praktijkvoorbeelden in het land. Ben jij als ambtenaar of politicus werkzaam in een gemeente waar werkelijk vanuit integriteit wordt gehandeld? Een gemeente waar inwoners echt ervaren dat in het stadhuis hún belang vooropstaat?
Dan doel ik niet op de mensen die altijd en overal klagen. Dat is slechts een kleine groep. Waar ik wel op doel, is de grote, meestal zwijgende, groep die zich niet of nauwelijks vertegenwoordigd voelt. De mensen die, als ze al gaan stemmen, vooral extreem stemmen. In de hoop dat dat iets verandert.
Kortom, zijn er voorbeelden van gemeenten die acties ondernemen om weer dichter bij de eigen inwoners te komen? Die het vertrouwen terugwinnen van de groep die zich in de steek gelaten voelt?
Ik zie de reacties graag tegemoet!
