Het coronavirus dat maar niet weggaat, wetsaanpassingen die ook al niet helpen: je wordt er niet vrolijker van als raadslid. Door het virus is nu de grote vraag hoe je nog op een acceptabele manier het ‘volk’ kan vertegenwoordigen. Ollongren zou de gemeenteraden helpen en de rol van de raad verstevigen, maar deze wordt alleen maar zwakker.
Zo biedt de aanpassing van de Wet gemeenschappelijke regelingen geen soelaas voor de controlerende taak van raadsleden. Extra constructies worden in het leven geroepen, terwijl die wet op zich niet eens aangepast hoeft te worden. Zo wordt ook de rekenkamerfunctie uit de Gemeentewet geschrapt. In een eerder blog schreef ik dat dit alleen maar zal bijdragen aan het creëren van nog meer slapende rekenkamers in plaats van minder.
Voor beide wetsaanpassingen geldt dat het ministerie van Binnenlandse Zaken zich op sleeptouw laat nemen door critici. Sommigen roepen heel hard dat de wet niet zou deugen en dat het anders moet. Dit terwijl eigen onderzoeksresultaten van hetzelfde ministerie anders laten zien.
Minder zeggenschap
Zoals bij veel wet- en regelgeving, zijn nut en noodzaak ver te zoeken. Wat precies het probleem is en hoe de maatregelen voor een oplossing zorgen, blijft in het midden. We houden het ‘simpel’, passen alleen de wet- en regelgeving aan. En het ergste: het wekt de indruk dat gemeenteraden niet méér zeggenschap krijgen, maar minder.
Buitenspel
Het coronavirus plaatst gemeenteraden al buitenspel. De rijksoverheid walst niet voor het eerst, maar nu helemaal, met zevenmijlslaarzen over de gemeente(raden) heen. De landelijke overheid beslist welke veiligheidsregio’s er zijn en wie er verplicht lid van is. De burgemeesters zijn nu helemaal tot ‘de baas’ van de gemeente gebombardeerd. Maar de raad was toch de baas?
Burgemeesters beslissen in hun veiligheidsregio welke richtlijnen gelden en wie daarvan uitgezonderd zijn. Al die burgemeesters moeten het dan nog eens zien te worden in het Veiligheidsberaad – al beslist uiteindelijk de meerderheid. Het schijnt dat deze beslissing voor een groot deel van bovenaf wordt ingegeven, maar dit terzijde.
Goede burgemeesters
Er zijn wel burgemeesters die, bewonderenswaardig, hun gemeenteraad serieus nemen en met de raad overleggen voordat zij het geluid namens de gemeente in de veiligheidsregio laten klinken. Menig burgemeester neemt die moeite niet. Wellicht telt hierin mee of een raad enigszins eensgezind is. Toch zou het goed zijn als elke gemeenteraad zelf het onderwerp agendeert en met elkaar de burgemeester meegeeft wat zij belangrijk vindt en wat niet.
Verantwoordelijkheid
Het is aan de gemeenteraad om zich te realiseren dat zij zelf haar verantwoordelijkheid oppakt. Het zijn niet alleen de van boven opgelegde richtlijnen voor het omgaan met het coronavirus, maar alles wat daar nog meer bij komt kijken. Het is heel lastig, maar de kern in een democratie is toch vooral de inwoners niet te vergeten, en met hen in gesprek te gaan. De begrotingsbehandeling komt eraan en de beroerde financiën dwingen tot keuzes waar inwoners door worden geraakt.
Het is van belang met elkaar het gesprek te voeren over wat nu belangrijk wordt gevonden en welke keuzes voor de toekomst wenselijk zijn. Misschien ook maar eens bedenken dan, wat er écht moet gebeuren om de positie van gemeenteraden te versterken. Succes.
Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur.
Geef een antwoord