Opinie Innovatie? Niet van gevestigde adviesbureaus!

Laat gemeenten met échte “innovators” samenwerken, in plaats van het “establishment” onder adviesbureaus.

Twee tegenstrijdige berichten: Rijk investeert in innovatie. En: Zeven organisatieadviesbureaus worden “preferred suppliers” van het Rijk. Samen mogen deze “glamourbureaus” elk jaar miljoenen vertimmeren aan advies over beleid, organisatie-inrichting, procesoptimalisatie, organisatieverandering en interim-management.

Grip op kwaliteit?
Integendeel. De uitverkoren bureaus produceren slechts “meer van hetzelfde”. De “preferred suppliers” zelf hebben een serieus belang. De aandoenlijk objectief uitziende tender-procedures zijn niet voor niks grotendeels door henzelf bedacht. Los van het geld zullen deze bureaus doorgaan met leveren van adviezen waar de samenleving niet wijzer van wordt. Meest beroerd is beleidsadvies waarmee deze bureaus politieke wensen “onderbouwen”. Iedereen ken intussen de onbegrijpelijke besluiten rondom een Betuwelijn, een Fyra, een COA of een Luchthaven bij Lelystad.

En de gemeenten?
Bij gemeenten ontstaat – veel sneller dan bij het rijk – het inzicht dat gevestigde adviesbureaus een “bloedeloos” systeem perfectioneren. Gemeenten (h)erkennen dat “gevestigde bureau”-adviezen, van herindelen tot actief burgerschap, eenzelfde amateuristisch ritueel vertonen. U kent ze wel. Zonder noemenswaardige visie volgt de trits “resultaatsgebieden” over “wat we willen verbeteren”. Daarna komen de “acties”. De managers worden vervolgens uitgedaagd om hun toegevoegde waarde te koppelen aan die acties. Daarna ontstaat een golf aan “onrustbewegingen en wordt het harkje opnieuw ingevuld”. De bekende “men deed een plas en alles bleef zoals het was”.

De nieuwe organisatiewereld?
Net als Stichting De regisserende Gemeente onderscheiden nieuwe bedrijfjes met namen als Zorgom, Polypartners, Movisie, Buurtzorg of Native zich eigenzinnig op maatschappelijke en overheidskwaliteit. Niet onverdienstelijk ontwikkelen zij – vaak via trial and error – samen met gemeenten totaal nieuwe organisatieconcepten die beter werken. Vanuit maatschappelijke interesse en positieve verandering kennen ze als geen ander de nieuwste trends en ontwikkelingen in de samenleving.

Hoe werken deze bureaus?
Met frisse kennis van de gemeentelijke domeinen ontwikkelen deze “vernieuwers” een doordachte passende organisatievisie die wordt gekoppeld aan frisse kennis en vaardigheden. Dit zijn geen traditionele “bovenbaas”-bedrijven. Soms zijn het ZZP’ers maar meestal werken zij samen in teams. Niet hun leeftijd maar de intrinsieke “mindset” van fanatieke toewijding en enthousiasme aan de publieke zaak drijft ze. Niks secretaresses, dure lease auto’s, fancy kantoren en kunst aan de muur.

Kan dit sneller?
De traditionele gemeentecultuur is soms lastig. Ze houdt niet zo van verrassingen. Risico beperken kan door “boost-gevende innovatiepilots” te introduceren. Vernieuwende bureaus met hun onverwoestbaar enthousiaste adviseurs vragen om lef van gemeentelijke opdrachtgevers. En deze komen er gelukkig steeds meer. Niet langer “kruimelopdrachten” maar investeren in samen met hen oplopen. De fusie van ideeën die ontstaat door driftig experimenteren garandeert succes.

Hoopvol?
Zeker. Gemeenten die echt willen innoveren plaveien er hoe dan ook de weg naar toe. Gemeenten worden zich bewust dat gevestigde adviesbureaus “slagers zijn die hun eigen vlees keuren”. En dat innoveren draait om een nieuw paradigma. Niet langer staat het overheidssysteem maar de bewoner centraal. Dus persoonlijk maatwerk, creëren van waarde en dat alles op passende schaal. Vernieuwende multidisciplinaire teams rondom thema’s zien we volop bezig in het sociaal domein en rondom veiligheid. Het fysieke domein komt eraan. Als gemeenten en “innovators” er samen de schouders onder  innovaties zetten komt de overheid in de 21e eeuw “weer midden in de samenleving”.