‘Schaal is niet belangrijkste factor’

“Bestuurskracht gaat over vraag: kunnen we goed samenwerken?” Dat zei Linze Schaap, universitair hoofddocent aan de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur, tijdens de Grote Dag van de Kleine Gemeenten

“Schaal is absoluut niet de belangrijkste factor”, vervolgde Schaap. “En waarom is de vierde bestuurslaag een taboe? Waarom moet het kleine gemeente hetzelfde doen als een grote stad? Juist samenwerking kan heel goed leiden tot maatwerk. Misschien zou je dat moeten verplichting, die samenwerking. Zeker als je ziet wat de plannen van het nieuw kabinet zijn voor de jeugdzorg.”

Tips en trucs

Samenwerking kan leiden tot beter resultaten en kosten besparen. De vraag is: hoe pak je dat aan? Voor tips en trucs ging Gemeente.nu naar een workshop over het onderwerp.

Workshopgevers Chrik Duyvendak en Alex Buursema begonnen hun uitleg met een nuchtere mededeling: de beste vorm van samenwerking bestaat niet. Daarna gaven ze voorbeelden van terreinen die zich prima lenen voor samenwerking tussen gemeenten. Personeelszaken, ict, het gezamenlijk aanbieden van een sociale dienst of het uitrollen van een groot bouwproject.

Stappenplan samenwerking

1. Begin klein en zoek naar mogelijkheden.

2. Bepaal je samenwerkingsvorm aan de hand van het aantal stakeholders en het doel, was het advies tijdens de workshop. Verder bepaalt de grootte van de opgave of je subteams moet formeren om de zaken draaiende te houden, maar het kan ook zijn dat een derde partij het werk uitvoert, zoals een regionaal belastingkantoor.

3. Een samenwerking komt niet van de grond onder dwang. Draagvlak is een vereiste. De stakeholders moeten een gelijke invloed hebben en dezelfde doelen nastreven.

4. Maak iemand verantwoordelijk voor het monitoren van de voortgang en het inventariseren van klachten of knelpunten. Laat deze medewerker minmaal een keer per kwartaal rapporteren over de voortgang.

5. Laat zien wat de resultaten zijn, aan het college, de raadsleden, de medewerkers en de inwoners van de samenwerkende gemeenten.

Ga aan de slag, is het laatste advies. Maar als samenwerking een alternatief voor herindelingen kan zijn, waarom hoor je dan nog steeds zo veel over fusies, was de vraag. Waarom voeren we steeds dezelfde discussie?

“Het klinkt tuttig”, antwoordde universitair docent Schaap. “Maar andere overheden hebben behoefte aan overzicht. Je zal maar een Commissaris van de Koningin zijn en functioneringsgesprekken moeten voeren met 96 burgemeesters.”

“Tegelijkertijd leefde, of leeft nog steeds, het idee dat groter beter is. En vooral ook dat een grotere schaal leidt tot bezuinigingen.” Toch kan een fusie alsnog goed uitpakken, was de conclusie van meerdere congresgangers. Een herindeling komt natuurlijk ook voort uit de meest vergaande vorm van samenwerking.

En dat werd ook door de Tof Thissen van KING en Schaap bevestigt. Samenwerken en fuseren is prima, als het maar wel vanuit de eigen kracht gebeurd en niet vanuit een rare verplichting of onverschilligheid.