De Gemeentewet gaat het ‘uitdaagrecht’ voor burgers regelen. Als gemeenten de uitvoering van beleid uit handen willen geven aan bewoners, dan moeten ze rekening houden met het nieuwe kader. Daarnaast dient er een lokale ‘participatieverordening’ te komen.
Dit blijkt uit een dinsdag gepubliceerd conceptwetsvoorstel van minister Knops van Binnenlandse Zaken. Hij geeft hiermee invulling aan het nieuwe uitdaagrecht of ‘right to challenge’, zoals voorgenomen in het regeerakkoord. Een jaar geleden zette Ollongren de eerste stappen in deze richting. De blauwdruk voor de Wet versterking participatie op decentraal niveau, regelt welke taken gemeenten uit handen kunnen geven aan burgers en welke niet.
Geen medebewindstaken
Afstand doen kan uitsluitend van taken die volledig een lokale bevoegdheid zijn. Taken die gemeenten uitvoeren namens het Rijk, medebewindstaken genoemd, komen niet in aanmerking. Binnen de ‘hogere’ wetten kunnen hierop wel uitzonderingen komen. Een grondslag daarvoor is bijvoorbeeld opgenomen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Voor de lokale uitvoering zou de gemeenteraad dan weer nadere regels kunnen stellen.
In een inspraakverordening dient nu al te staan hoe burgers bij de voorbereiding van beleid worden betrokken. Ook de uitvoering en evaluatie moeten hierin volgens de wetswijziging een plaats krijgen. Met die elementen erbij, gaat het voortaan om een ‘participatieverordening’, aldus Knops.
Marges van beïnvloeding
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelde eerder ‘geen meerwaarde’ te zien in een wettelijke regeling, maar Knops ziet dat anders. Hij wil dat gemeenten duidelijk maken ‘hoe breed de marges van beïnvloeding zijn’, blijkt uit de conceptwet. ‘Het is wenselijk dat de Gemeentewet tot uitdrukking brengt dat de raad daartoe voorziet in een regeling om die duidelijkheid te bieden.’
Knops benadrukt dat het versterken van de democratie ‘van wezenlijk belang’ is. Juist lokaal moet dit goed geregeld zijn. ‘Voor inwoners is hun gemeente veelal het eerste aanspreekpunt als het gaat om betrokkenheid bij democratische besluitvorming.’ De VNG ziet vooral behoefte aan een praktische aanpak en heeft daarover uitgebreide informatie op de website staan.
Waar staat dat van die medebewindstaken? In de genoemde link staat alleen “voor zover de uitvoering van de taak door een ander dan het gemeentebestuur met het bij of krachtens die wet bepaalde niet in strijd is.”.
Maar als medebewindstaken niet mogen, dan hebben we het over heel veel: bijstandswet, participatiewet, omgevingswet. Of zie ik het verkeerd?