Criminele organisaties hebben tentakels tot in het gemeentehuis van Den Haag. De interne organisatie kan daarom nieuwe maatregelen tegemoetzien. ‘Wanneer we als gemeente aan de slag gaan met de aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit, dient ons eigen huis ook op orde te zijn.’
Waarnemend burgemeester Remkes heeft dit woensdag aangekondigd in een brief aan de raad. Hij ‘omarmt’ de meeste aanbevelingen uit een rapport dat daarbij werd verstuurd. Het zogeheten Ondermijningsbeeld gemeente Den Haag schetst een zorgwekkend beeld van de ondermijning in de stad. Volgens de opsteller, het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC), is het probleem diep doorgedrongen in wijken, op bedrijventerreinen en zelfs tot de gemeente.
Informatie via gemeente
Het rapport beschrijft expliciet de politieke en bestuurlijke tentakels: ‘Criminele netwerken hebben een harde kern met organisatoren, regelaars en uitvoerders van strafbare feiten, met daar omheen een sociaal netwerk. Tot dat sociale netwerk blijken personen te behoren die werken bij de gemeente, die politiek actief zijn of die werken bij andere (semi)publieke organisaties.’ Gemeente.nu berichtte vorige week nog over schimmige nachtvergunningen die Den Haag al jaren regelt.
Via hun contacten binnen overheidsorganisaties worden Haagse criminelen in ieder geval wijzer volgens het rapport. Ze komen langs die weg aan informatie die nuttig is ‘bij activiteiten in de bovenwereld en om criminaliteit af te schermen’. Gemeentelijke diensten zijn hierbij nodig; de onderzoekers wijzen op vergunningverlening, inschrijving in de basisregistratie, een BSN-nummer, zorgcontracten, zorgindicaties, en het kopen of verhuren van grond of vastgoed.
Geen kritische vragen
Er is sprake van een kloof tussen de Haagse ‘frontlinie’ van criminaliteitsbestrijders enerzijds, en de ‘reguliere ambtelijke processen’ daar tegenover. ‘Economie en klantgerichtheid krijgen in het ambtelijke doen en laten bijna vanzelfsprekend of ongemerkt voorrang boven de preventie of aanpak van criminaliteit. Horecaondernemers, vastgoedondernemers en kamerverhuurders profiteren bijvoorbeeld van beleid om de horeca te ontwikkelen.’
De ‘dominante ambtelijke stijl’ is dat er geen kritische vragen worden gesteld. Zo vinden toetsingen op grond van de Wet Bibob ‘mondjesmaat’ plaats, een taak waarvoor 2,3 fte personele capaciteit is gereserveerd. ‘Er wordt bijvoorbeeld bekeken of dossiers compleet zijn en of een aanvraag juridisch klopt. Echter, de kans bestaat dat juist (rechts-)personen die criminaliteit verbergen, ervoor zorgen – met facilitators (adviseurs) en katvangers – dat dit soort zaken op papier in orde lijkt.’
De rol van de gemeente is aanleiding om speciaal hiervoor maatregelen aan te kondigen. Remkes belooft de raad in januari nader te informeren. Enkele maatregelen zijn al in gang gezet. Zo komt er een vergunningplicht voor alle bedrijfsmatige activiteiten in de Weimarstraat, die wordt omschreven als ‘kantelgebied’ waar de aanpak van ondermijning een groot verschil voor de leefbaarheid kan betekenen.
Drugshandel en mensenhandel
In Den Haag zouden ‘tientallen criminele netwerken’ actief zijn, waarvan de kopstukken veelal de dans ontspringen. Vooral drugshandel en mensenhandel blijken in trek. Tot die laatste categorie behoort onder meer grootschalige uitbuiting van arbeidsmigranten. ‘Koppeling tussen werk en huisvesting zet hen onder druk. Als ze de gang van zaken op één domein niet accepteren, verliezen ze werk én woning.’
De migranten zijn gehuisvest in overvolle woningen, wat overlast geeft. Zij die hieraan ontsnappen, raken dakloos en zijn daarmee ook het probleem en de verantwoordelijkheid van de gemeente. Het aantonen van strafbare feiten bij arbeidsuitbuiting blijkt in de praktijk lastig, onder meer vanwege ‘de geringe opsporingscapaciteit’ bij de Inspectie SZW, de voormalige Arbeidsinspectie.
Witwassen en illegaal gokken
Geld witwassen gebeurt veelal via vastgoed en horeca, in panden waar vervolgens weer andere criminaliteit opbloeit. De stad kent onder meer een uitgebreid en goed georganiseerd netwerk van illegaal gokken, waarbij eerder de ondernemer van zalencentrum Opera in beeld was. Hij wordt momenteel verdacht van omkoping in de zaak-De Mos.
Als het aan het kabinet ligt, mogen gemeenten elkaar overigens gaan tippen over criminele achtergronden van vergunningaanvragers. Dat staat in een nieuw conceptvoorstel van de ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Dekker (Rechtsbescherming).
