De zogenoemde producentenverantwoordelijkheid is bijna een feit, dus de grootschalige recycling van matrassen kan eindelijk van start gaan. Gemeenten krijgen alle kosten voor opslag en transport op termijn vergoed. Al zijn er nog losse eindjes.
Matrassenproducenten Auping, BeterBed, Hilding Anders, IKEA en Swiss Sense hebben kort voor de zomer een ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ in stelling gebracht. De vijf bedrijven, goed voor 80 procent van de matrassenmarkt, vroegen een Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) aan bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Als deze wordt toegekend zoals verwacht, dan betaalt de volledige markt van zo’n 200 fabrikanten en importeurs verplicht mee aan een inzamel- en recyclingsysteem.
Deze uitgebreide producentenverantwoordelijkheid of UPV moet per 1 november ingaan. De uitvoering is in handen van de hiervoor opgerichte Stichting Matras Recycling Nederland, die ernaar streeft drie kwart van het jaarlijks aantal aangeboden matrassen in 2028 te recyclen.
Prima recyclingkandidaat
De medio juli afgezwaaide staatssecretaris Van Veldhoven stuurde er al langer op aan dat de markt zelf een oplossing zou vinden voor de jaarlijkse berg van 1,6 miljoen matrassen die in de afvaloven belandt. Het hoge volume aan metaal, schuim en textiel maakt het matras tot een prima recyclingkandidaat. Het grootste obstakel was een gebrek aan recyclingcapaciteit. Maar door investeringen van IKEA is dat probleem inmiddels verdwenen.
Gemeenten zijn weliswaar geen officiële partij in de UPV, maar met hun milieustraten vormen ze een essentiële schakel in de plannen. Er zijn al gemeenten die matrassen laten recyclen, omdat dat beter lijkt dan verbranden. Vanuit de UPV kan de stichting regelen dat álle gemeenten dat straks kunnen doen. De kosten voor opslag en transport van ingezamelde matrassen krijgen ze vergoed. Deze vergoeding loopt jaarlijks op met 12,5 procent. Zo moet de rekening in 2028 volledig bij de producenten komen te liggen. Mochten de kosten voor gemeenten oplopen, dan zal de stichting de vergoeding aanpassen. Het ministerie beoordeelt ook dit onderdeel van het plan.
Schone en droge matrassen
Om het doel van 75 procent matrasrecycling te halen, zijn de inspanningen in eerste instantie gericht op schone en droog ingezamelde matrassen. Alleen die zijn geschikt voor recycling. De stichting verwacht hiermee het doel te zullen halen. Of dat zo is, moet de komende jaren blijken. Op termijn wil men ook de natte matrassen ofwel terugbrengen ofwel ook daar een recyclingoplossing voor vinden.
In de grote steden worden nauwelijks schone en droge matrassen ingezameld. Oude matrassen belanden vaak op straat, waar ze nat en vervuild raken. Deze categorie kan dus geen aanspraak op de vergoeding maken, maar brengt wel kosten met zich mee. Hierover vindt nog overleg plaats tussen de sector en de brancheorganisatie voor gemeentelijke afvaldiensten, de NVRD. Een woordvoerder daarvan zegt dat het van belang is voor gemeenten, dat alle matrassen op termijn voor recycling in aanmerking komen. ‘Het belangrijkst is echter dat we nu in beweging komen om oude matrassen te recyclen, om te beginnen 75 procent daarvan. Voorheen was er niets. Maar onze ambities gaan beslist verder.’
Verbod op verbranden
Sinds maart van dit jaar geldt overigens al een verbod op de afvoer van matrassen naar afvalverbrandingsinstallaties. In het gewijzigde Landelijk Afvalbeheerplan is een algemene uitzondering voor recycling geschrapt als het gaat om matrassen. Als de recyclingkosten boven 205 euro per ton liggen, mogen gemeenten afval normaliter aanbieden voor verbranding. Maar al vallen de kosten voor hergebruik van matrassen hoger uit, tóch moet dit afval verplicht naar de recycling.
Gemeenten vreesden daarbij over te worden geleverd aan de grillen van de markt, gelet op de beperkte recyclingcapaciteit in ons land. De praktijk wees ook uit dat voor deze stroom een prijs van 205 euro niet uitkomt. Van Veldhoven zag dat echter niet als een belemmering. Met het instellen van een UPV is de inzameling en recycling straks financieel geregeld en kunnen matrassen die droog en schoon zijn, ingezameld naar de recycling, aldus het ministerie. De kosten zullen ook niet ongebreideld oplopen. De UPV is het slot op de deur.
Puntjes doornemen
Juist daarom, stelt de NVRD, blijft het relevant dat die kosten worden gemonitord. ‘We voorzien namelijk dat de kosten hoger kunnen uitvallen,’ aldus de woordvoerder. ‘Ook worden er wellicht veel meer matrassen ingeleverd dan we hadden verwacht. Gaan we tonnen of aantallen declareren? En wat verstaan we precies onder een droog en een nat matras, en wie bepaalt dat? Zo moeten we nog veel puntjes doornemen. Dat doet er niet aan af dat wij erg enthousiast zijn dat producenten deze beweging maken. En gemeenten zijn hierin een belangrijke partij.’
Geef een reactie