Gemeente en corporaties in Amsterdam maakten een voortvarende start met het saneren van loden waterleidingen. Maar er zijn ook tegenstribbelende bewoners die de aanpak van hele complexen vertragen. Lichtpunt is de vette kluif van een huurkorting, wat een precedent elders in het land kan scheppen.
De inspanningen van gemeenten om loden waterleidingen op te sporen en te verwijderen kregen vorig jaar een impuls. Dat gebeurde na een kritisch rapport van de Gezondheidsraad, die oordeelde dat gemeenten het op dit vlak laten afweten.
Honderden panden
Alle inventarisaties en saneringen zijn begin april afgerond. Honderden panden zijn onderzocht. De gemeente trof bij zes kinderdagverblijven loden leidingen in het pand aan. Ook in vier scholen en in 19 gemeentelijke gebouwen waren loden leidingen aanwezig. Al het lood is inmiddels vervangen. Het Amsterdamse college schrijft in een brief aan de raad voortvarend te werk zijn gegaan.
In huizen en gebouwen van vóór 1960 kunnen nog loden drinkwaterleidingen zitten. Volgens schattingen gaat het voor heel Nederland om rond de 200.000 panden. De norm ligt op 10 microgram lood per liter. Opvallend is dat de Amsterdamse leidinginspecteurs in een aantal gebouwen verhoogde loodwaarden in het kraanwater hebben gemeten, terwijl daar géén loden leidingen aanwezig waren. Na het spoelen van leidingen en het vervangen van kranen vielen de gebouwen alsnog onder de norm.
Dit zou erop kunnen duiden dat de norm wel erg streng is. De Gezondheidsraad pleit echter voor nog verdere normverlaging (5 mg/liter). Bij lagere concentraties treden al gezondheidsrisico’s op. Kinderen tot 8 jaar hebben kans op hersenschade, bij volwassenen kunnen looddeeltjes tot hart- en nieraandoeningen leiden.
Onwilligheid door corona
De Amsterdamse woningcorporaties verwachten hun inspecties en saneringen komend najaar af te ronden, in Amsterdam-Noord pas op zijn vroegst eind 2022. De talrijke gebouwcomplexen daar hebben namelijk gezamenlijke toevoerleidingen. Een groeiend aantal huurders blijkt niet mee te willen werken. Als reden geven bewoners steevast het risico op corona op.
Dat zorgt voor vertraging, omdat het pas mogelijk is complexen van het lood af te koppelen naar kunststofleidingen, als alle bewoners meewerken. Anders is er een verhoogd risico op legionella door stilstaand water in de oude leidingdelen van huurders die niet meedoen.
‘Menukaart’ verhuurders
Amsterdam heeft een aparte aanpak voor particuliere verhuurders opgezet. Om te beginnen is er een verzoek met een ‘menukaart’ naar hen uitgegaan om woningen mee te controleren op loden leidingen. In de particuliere huursector zijn in 111 Amsterdamse panden en complexen, samen circa 800 woningen, loden leidingen geconstateerd. In circa de helft van de gebouwen is het lood al vervangen.
Ook in deze categorie bevinden zich zowel eigenaren als huurders die niet bereid zijn mee te werken aan saneren. Er is geen wettelijke verplichting voor verhuurders om loden waterleidingen te vervangen. Zij zijn daar zelf verantwoordelijk voor. Om weigeraars aan te pakken doet de gemeente een beroep op de vangnetbepaling in de Woningwet.
Als er aanwijzingen zijn voor loden leidingen kan de gemeente dan opdracht geven voor een watertest. Wil de eigenaar vervolgens niet aan een sanering van de leidingen meewerken, volgt handhaving. In de zeventig gevallen waar een overschrijding van de loodwaarde is gemeten, is de gemeente daar inmiddels toe overgegaan.
Drukmiddel: huurkortingen
Huurders kunnen hun verhuurder ook zelf aanspreken op de aanwezigheid van loden leidingen. Via de Huurcommissie kunnen ze naar de rechter stappen om verhuurders die in gebreke blijven, te dwingen de huur te verlagen en loden leidingen te saneren. Eind februari heeft de Huurcommissie al in vijftien zaken geoordeeld in het voordeel van de huurder en een meting met een loodwaarde boven de gezondheidsnorm aangemerkt als gebrek aan de woning. De huur van deze bewoners is met 60 procent verlaagd. De watermonsters zijn door een erkend laboratorium beoordeeld.
De Amsterdamse rechtbank heeft in drie gevallen ten gunste van huurders besloten. In twee ervan legde de kantonrechter met terugwerkende kracht een huurkorting van zestig procent op. In het derde geval was van een normoverschrijding geen sprake, toch kwam de rechter tot een huurkorting van 40 procent. De rechter verwacht zo de verhuurders tot actie te prikkelen en voorziet dat het vooruitzicht van een huurkorting ook huurders elders in het land in beweging zal brengen.
De verantwoordelijke wethouders Laurens Ivens (bouwen en wonen) en Simone Kukenheim (zorg) roepen de corporaties op hier lering uit te trekken en snel tot een helder beleid te komen om nieuwe rechtszaken te voorkomen.
Verbod op loden leidingen
Bij het Rijk dringen de wethouders aan op een wettelijk verbod op loden leidingen in bestaande bouw. Demissionair minister Ollongeren (wonen) was daar tot nu toe niet voor te porren. In juli verschijnt de aan de Tweede Kamer toegezegde jaarlijkse voortgangsrapportage. Mocht hieruit blijken dat gemeenten met het huidige instrumentarium onvoldoende uit de voeten kunnen, dan zegt de minister alsnog een verbod te overwegen.
Ivens en Kukenheim vinden het niet verantwoord dat de gemeente geheel aan de eigen verantwoordelijkheid en goedwillendheid van woningeigenaren is overgeleverd. Een verbod maakt de onwenselijkheid van loden leidingen voor iedereen duidelijk en beschermt kwetsbare bewoners.
Geef een antwoord